Χτισμένη δίπλα σε έναν εύφορο κάμπο που τον ποτίζουν ο Αώος, ο Βοϊδομάτης και ο Σαραντάπορος, η Κόνιτσα είναι μια ιστορική κωμόπολη της Ηπείρου, η ταυτότητα της οποίας σφραγίστηκε από τα νερά αυτών των ποταμιών.
Ηταν πάντα ένα ακμαίο γεωργοκτηνοτροφικό κέντρο καθώς μπροστά της απλώνονται 17.000 στρέμματα καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Σήμερα είναι ένα διάσημο ορμητήριο για εναλλακτικές δραστηριότητες στην περιοχή, για ανάβαση στο χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας, για επίσκεψη στα περίφημα Μαστοροχώρια και τα χωριά της Λάκκας Αώου.
Πλησιάζοντας με το αυτοκίνητο, απολαμβάνεις την εντυπωσιακή πανοραμική εικόνα της Κόνιτσας που είναι κτισμένη στον εύφορο κάμπο που διατρέχουν ο Βοϊδομάτης, ο Αώος και ο Σαραντάπορος.
Πλησιάζοντας με το αυτοκίνητο, απολαμβάνεις την εντυπωσιακή πανοραμική εικόνα της Κόνιτσας που είναι κτισμένη στον εύφορο κάμπο που διατρέχουν ο Βοϊδομάτης, ο Αώος και ο Σαραντάπορος.
Η μικρή πόλη, χάρη και στο παζάρι της, γνώρισε μεγάλη ακμή στα χρόνια της Τουρκοκρατίας - και ειδικά την εποχή του Αλή Πασά. Εδώ τότε ζούσαν πλούσιοι χριστιανοί και μουσουλμάνοι, έμποροι και βιοτέχνες, μπέηδες, υπάλληλοι του τουρκικού κράτους, κτηνοτρόφοι και καλλιεργητές του κάμπου.
Ολοι μιλούσαν την ελληνική γλώσσα και λειτουργούσαν ελληνικά σχολεία από τον 16ο αιώνα. Δυστυχώς σήμερα πολλά από τα παλιά πέτρινα σπίτια της που αντικατόπτριζαν την παλιά της αίγλη δεν υπάρχουν καθώς κατέρρευσαν από τους σεισμούς του 1996. Ομως διατηρούνται ενδιαφέρουσες και όμορφες γωνιές και υπάρχουν πολλά μυστικά για να ανακαλύψετε.
Ανηφορίστε στην Πάνω Κόνιτσα (λεγόταν και Βαρόσι), όπου βρίσκονταν τα σπίτια των εύπορων μουσουλμάνων και χριστιανών. Ακολουθώντας το καλντερίμι που οδηγεί στο αρχοντικό της Χάμκως, λίγο πιο πάνω από το δημαρχείο, θα δείτε δεξιά σας τα ερείπια του αρχοντικού του Χουσεΐν μπέη Σίσκο, του 1845, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως διδακτήριο και αργότερα μισθώθηκε από την Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών με τον όρο να το αναστηλώσει και να το κάνει κοινωφελές ίδρυμα.
Αντίθετα με το ερειπωμένο αρχοντικό Σίσκο, αυτό της Χάμκως διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση. Στις αρχές του 18ου αιώνα εδώ ζούσε η πιο επιφανής οικογένεια της Κόνιτσας, αυτή του Ζεϊνάλ μπέη. Εδώ φιλοξενήθηκε ο Βελή μπέης ο Τεπελενλής, που ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε την κόρη της οικογένειας, τη Χάμκω, μητέρα αργότερα του Αλή Πασά.
Σώζεται ο ψηλός πύργος του αρχοντικού -η κούλια- και οι τοξωτοί πυλώνες στην είσοδο. Ολο το συγκρότημα το περιβάλλει ψηλός τοίχος και υπάρχουν ερείπια άλλων κτισμάτων.
Αξίζει επίσης να δείτε την Αναγνωστοπούλειο Γεωργική Σχολή, ένα εντυπωσιακό κτίσμα κληροδότημα του Παπιγκιώτη Μιχαήλ Αναγνωστόπουλου (Ανάγνου), το οποίο λειτούργησε το 1925, σταμάτησε λόγω της ιταλικής εισβολής και ξαναλειτούργησε το 1954 και έκλεισε οριστικά το 1968. Θα το βρείτε στα αριστερά σας οδηγώντας προς τη βορινή έξοδο της Κόνιτσας.
ΤΟ ΤΖΑΜΙ ΤΟΥ ΣΟΥΛΤΑΝΟΥ ΣΟΥΛΕΪΜΑΝ
Είναι το ένα από τα δύο τζαμιά που ιδρύθηκαν όταν αμέσως μετά την κατάκτησή της από τους Τούρκους η Κόνιτσα έγινε κέντρο της μουσουλμανικής αίρεσης των Μπεκτασήδων. Θεωρείται πως το έκτισε ο Σουλεϊμάν Α' ο Μεγαλοπρεπής (1536) στη θέση όπου κατά την παράδοση υπήρχε ναός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Το τζαμί έχει συντηρηθεί από την αρμόδια Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, ενώ διαμορφώθηκε και περιφράχθηκε ο αρχαιολογικός χώρος γύρω, το μαυσωλείο και ένα διώροφο κτίσμα που ήταν παλιά σχολείο.
ΣΤΗΝ ΑΝΩ ΚΛΕΙΔΩΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΣΤΟΜΙΟΥ
Λίγο νοτιότερα της Κόνιτσας βρίσκεται ένα από τα πιο σημαντικά προσκυνήματα των κατοίκων του χωριού: το σεπτό μοναστήρι του Στομίου (λέγεται και μοναστήρι της Στομιώτισσας). Η μονή είναι χτισμένη πάνω στον βράχο της Τύμφης και πάνω από ένα στόμιο της χαράδρας του Αώου. Απέναντί της, προς τα βορειοανατολικά, στη θέση Παλαιομονάστηρο, κατά την παράδοση είχε κτιστεί αρχικά η μονή.
Το καθολικό είναι ναός σταυροειδής με τρούλο, χτίστηκε το 1774 όπως δηλώνει και η επιγραφή στην είσοδο, αλλά τα κελιά είναι νεότερα αφού οι Γερμανοί τα έκαψαν το 1944. Μην σας πτοήσει το περπάτημα έως το μοναστήρι: ο κόπος αξίζει και με το παραπάνω.
Ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο από την Κόνιτσα προς τα Ιωάννινα και οδηγώντας δίπλα στα δασωμένα τοπία του Αώου, φτάνετε σε 10 χλμ. στην Κλειδωνιά, ένα χωριό με καινούργια σπίτια απ' όπου θα ακολουθήσετε τον δρόμο για να δείτε την πολύ πιο όμορφη και ενδιαφέρουσα Ανω Κλειδωνιά, η οποία βρίσκεται 8 χλμ. πιο ψηλά στο βουνό.
Η Ανω Κλειδωνιά (παλιά Κλειδωνιάβιστα και ακόμη πιο παλιά Λιτονιάβιστα) είχε μέχρι το 1940 60 σπίτια και 380 ανθρώπους. Σήμερα το παλιό σχολείο έχει μετατραπεί σε ξενώνα-ταβέρνα, ενώ πολλά από τα παλιά σπίτια έχουν πουληθεί και πρόκειται να αναστηλωθούν. Οι τελευταίοι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού, που μένουν εδώ 75 χρόνια, είναι το ζευγάρι Νίκος και Ελευθερία Κούγκουλη και αξίζει να τους γνωρίσετε κάνοντας βόλτα στον οικισμό.
Εκτός από την αρχιτεκτονική των σπιτιών του χωριού, θα ανακαλύψετε και τις πολλές του εκκλησίες. Δεξιά, πριν μπείτε στον οικισμό θα βρείτε τον Αγιο Αθανάσιο. Κτίστηκε το 1617 και έχει παλιές φθαρμένες τοιχογραφίες και εξαιρετική θέα στον κάμπο της Κόνιτσας. Η κεντρική εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στην Παναγία χρονολογείται στο β' μισό του 18ου αιώνα έχει αναστηλωθεί πρόσφατα και είναι τύπου βασιλικής.
Πέρα από το ρέμα, στο σημείο που ήταν παλιά το νεκροταφείο βρίσκεται ο Αγιος Νικόλαος, βασιλική με τρούλο του 1620, η αγιογράφηση της οποίας έμεινε ημιτελής, για άγνωστους λόγους (ίσως επειδή όπως αναφέρει η τοπική παράδοση σκοτώθηκε ο αγιογράφος πέφτοντας από τη σκαλωσιά). Ανατολικά του Αγίου Νικολάου υπάρχει και το μικρό μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων όπου μέχρι το 1928 μόναζε μια καλόγρια. Θεωρείται ότι κτίστηκε το 1662 και έχει τοιχογραφίες του 1725 και 1740. Εκτός από το καθολικό διατηρούνται οι τοίχοι από τα κελιά του.
ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΚΛΕΙΔΩΝΙΑΒΙΣΤΑΣ
Είναι ένα εξαιρετικό δείγμα της λαϊκής αρχιτεκτονικής και βρίσκεται ανάμεσα στο φαράγγι του Βοϊδομάτη και την πεδιάδα της Γλιτονιάβιστας. Το μονότοξο γεφύρι κτίστηκε με χορηγία της Μπαλκίζ Χανούμ (ανήκε στο χαρέμι του Μαλίκ πασά) το 1853, και το όνομά του το πήρε από το ορεινό χωριό της σημερινής Ανω Κλειδωνιάς, πρώην Κλειδωνιάβιστας. Από το γεφύρι ξεκινάει το μονοπάτι προς το γεφύρι της Αρίστης που περνάει από τον ναό των Αγίων Αναργύρων.
ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΟΝΗ ΣΤΟΜΙΟΥ
Ξεκινάτε από το γεφύρι στην είσοδο της Κόνιτσας, δίπλα στον εθνικό δρόμο και για περίπου 1,5 χλμ. πεζοπορείτε δίπλα στο ποτάμι. Κατόπιν οι απόκρημνες όχθες κάνουν τη διαδρομή ανηφορική, ενώ το μοναστήρι αρχίζει και φαίνεται στο σημείο όπου η χαράδρα στενεύει. Το τελευταίο 1 χλμ. θα περπατήσετε σε στενό, γεμάτο πλατανόφυλλα, μονοπάτι. Θα χρειαστείτε 1 ώρα και 30΄για το ανέβασμα και 1 ώρα για την επιστροφή. Συνολική απόσταση περίπου 5 χλμ.
ΤΟ ΞΑΚΟΥΣΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ
Είναι ένα από τα εντυπωσιακότερα γεφύρια της Ηπείρου και διεκδικεί τον τίτλο του μεγαλύτερου μονότοξου των Βαλκανίων. Το έχτισε ο πρωτομάστορας Ζιώγας Φρόντζος μεταξύ του 1870-71. Ο βασικός χρηματοδότης λεγόταν Ιωάννης Λούλης και ήταν τραπεζίτης στα Γιάννενα - έδωσε μάλιστα 50.000 γρόσια, από τα 120.000 που κόστισε συνολικά το γεφύρι και τα υπόλοιπα τα προσέφεραν άλλοι χριστιανοί και μουσουλμάνοι της περιοχής.
Για να είναι ανθεκτικό στις αντίξοες συνθήκες του ηπειρώτικου χειμώνα απέκτησε μεγάλες διαστάσεις (20x40 μέτρα). Για την κατασκευή του η παράδοση λέει πως δούλεψαν κάτω από τις οδηγίες του πρωτομάστορα 50 πυρσογιαννίτες μάστορες-πελεκάνοι, κτίστες, νταμαρτζήδες (για την εξόρυξη της πέτρας), ασβεστάδες και άλλοι. Το γεφύρι της Κόνιτσας χτυπήθηκε με κανόνια το 1913 από τους Τούρκους αλλά έπαθε μόνο κάποιες ζημιές και δεν έπεσε.
ΣΤΑ ΠΟΤΑΜΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ
Ο Βοϊδομάτης και ο Αώος συγκαταλέγονται στα καταλληλότερα ποτάμια της Ευρώπης για ράφτινγκ και καγιάκ, οπότε δεν είναι τυχαίο που η περιοχή γύρω από την Κόνιτσα έχει γίνει διάσημο κέντρο των εραστών της δράσης στο βουνό. Ολος ο τόπος εξάλλου προσφέρει δεκάδες επιλογές για τους φίλους των εναλλακτικών δραστηριοτήτων και των extreme sports, είτε πρόκειται για αρχάριους είτε για έμπειρους.
Ράφτινγκ και καγιάκ στα ποτάμια, parapente στους γύρω λόφους και βόλτες με άλογα είναι οι πιο συνηθισμένες και πιο δημοφιλείς δραστηριότητες που οργανώνονται από τις εταιρείες της περιοχής. Εξάλλου, στην Κόνιτσα διεξάγεται και η ετήσια συνάντηση περιπέτειας «Εύαθλος» με μεγάλη συμμετοχή, ενώ έχει φιλοξενηθεί και παγκόσμιο πρωτάθλημα parapente. Οι καλύτερες διαδρομές για ράφτινγκ στην περιοχή είναι τρεις.
Η πρώτη ξεκινά από τη γέφυρα της Αρίστης και καταλήγει στη γέφυρα της Κλειδωνιάς (6χλμ. - 1,5 ώρα - εύκολη κατάβαση). Περνάει μέσα από το φαράγγι του Βοϊδομάτη και τον Εθνικό δρυμό Βίκου - Αώου. Αυτή η διαδρομή χρησιμοποιείται και για μονοράφτ.
Η δεύτερη ξεκινά από τη Γέφυρα στο Μπουραζάνι και καταλήγει κοντά στη Μονή Μολυβδοσκέπαστου (6 χλμ. - 1,5 ώρα - εύκολη κατάβαση). Η κατάβαση γίνεται στον ποταμό Αώο μετά την ένωσή του με τον Βοϊδομάτη και μπορεί να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε εποχή.
Η τρίτη μεγαλύτερη (και δυσκολότερη) διαδρομή για καγιάκ στον Αώο ξεκινάει από τη Βωβούσα, περνάει από το Παλαιοσέλλι και καταλήγει στην Κόνιτσα. Εχει συνολικό μήκος 48 χλμ. Είναι 5ου βαθμού δυσκολίας και απαιτεί τεχνική και εμπειρία. Οσον αφορά τις υπόλοιπες δράσεις σημειώστε πως από τον λόφο του Προφήτη Ηλία, πάνω από την Κόνιτσα, γίνονται απογειώσεις parapente προς τον κάμπο. Αν δεν έχετε δικό σας αλεξίπτωτο, μπορείτε να συμμετάσχετε σε πτήση δύο ατόμων (tandem).
Μπορείτε επίσης να κάνετε διαδρομή με άλογα από τη βάση της «No Limits» στον Βοϊδομάτη, μέσα στο δάσος μέχρι την πέτρινη γέφυρα της Κλειδωνιάς και επιστροφή από μονοπάτι δίπλα στο ποτάμι (διαρκεί 1 ώρα). Είναι η πιο δημοφιλής δραστηριότητα και μπορούν να την κάνουν και αρχάριοι. Σημειώστε επίσης πως κοντά στην Κλειδωνιά υπάρχει τεχνητή πίστα για καταρρίχηση (rappel) και κοντά στη γέφυρα του Βοϊδομάτη υπάρχει φυσική πίστα. Στη γέφυρα της Κλειδωνιάς επίσης υπάρχει στίβος flying fox (εναέριο πέρασμα πάνω από το ποτάμι με τροχαλία που ολισθαίνει σε συρματόσχοινο πιασμένο από δύο σημεία στις όχθες).
Τέλος, στην περιοχή διοργανώνεται και μια πολύ ενδιαφέρουσα διάσχιση του φαραγγιού του Αώου, από σημείο κοντά στο χωριό Ελεύθερο. Η διάρκεια της διάσχισης είναι 9 ώρες και λόγω του μεγάλου μήκους η διαδρομή γίνεται σε δυο μέρες και συνήθως τους καλοκαιρινούς μήνες.
Πηγή: Εφημερίδα Έθνος
