Του Βασίλη Τσιαλιαμάνη
α. Στο τεύχος Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 2014 του περιοδικού «ΚΟΝΙΤΣΑ» δημοσιεύεται αίτημα συμπατριωτών μας, που κατά τους ίδιους, εκφράζουν την άποψη όλων των κατοίκων της Κόνιτσας, αλλά και των εκτός συνόρων της, προς το Δημοτικό Συμβούλιο Κόνιτσας «με ΘΕΜΑ: Πρόσβαση προς την Ι. Μονή Στομίου» ζητώντας «να ληφθούν πρωτοβουλίες και να γίνουν ενέργειες έτσι ώστε νομικά να λυθεί το θέμα πρόσβασης στην Ι. Μονή Στομίου κάτι που ενδιαφέρει τόσο την Ι. Μονή όσο και την κοινωνία της Κόνιτσας».
Στην πρώτη ανάγνωση φαίνεται θολό το αίτημα χωρίς συγκεκριμένη πρόταση για την πρόσβαση στο Μοναστήρι. Να βρει την «λύση» το Δημοτικό Συμβούλιο, οι αιτούντες βάζουν μόνο το πρόβλημα στο τραπέζι, θα λέγαμε. Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα διότι το κείμενο συνεχίζει: «Πέραν των ανωτέρω για τους τακτικά και κάθε Κυριακή Εκκλησιαζόμενους στην Ι. Μονή Στομίου μεσοπρόθεσμα θα ήταν καλό να τους δοθεί η δυνατότητα και πάντα ελεγχόμενα να πηγαίνουν με τα οχήματά τους μέχρι το Φράγμα ώστε να παρευρίσκονται έγκαιρα στη Θεία Λειτουργία». Να λοιπόν το ντροπαλό «φώλι» της πρότασης για πρόσβαση στο Μοναστήρι. Αφού είναι καλό να πάμε με τα αυτοκίνητά μας μέχρι το Φράγμα μεσοπρόθεσμα (γιατί το «καλό» το περιορίζουν χρονικά;) , πιο καλό είναι, αφού έτσι θα μηδενίσουμε τον χρόνο, να πάμε με τα αυτοκίνητά μας μέχρι το Μοναστήρι και έτσι θα προλαβαίνουμε και τον «όρθρο» στην Θεία Λειτουργία και όχι βέβαια «μεσοπρόθεσμα» αλλά «νυν και αεί».
Για όσους δεν έχουν δικό τους αυτοκίνητο για την ισότητα των ευκαιριών, συμπληρώνω το «υπόγειο» αίτημα, να δρομολογηθεί λεωφορείο ή έστω λεωφορειάκι από την Πέτρινη γέφυρα μέχρι το Μοναστήρι. Γιατί όμως το προνόμιο της χρήσης του αυτοκινήτου το επιφυλάσσει το αίτημα μόνο για τους εκκλησιαζόμενους, να είναι για όλο τον εποχούμενο λαό, και τους μη εκκλησιαζόμενους. Το αίτημα όμως υποβάλλεται φιλεύσπλαχνα και για λογαριασμό των «ανήμποροι και εμπερίστατοι πιστοί θα ποθούν ένα προσκύνημα και κανείς δεν μπορεί να τους το αρνηθεί». Σίγουρα δεν αρκεί για τους ανήμπορους και τους εμπερίστατους να φθάνει το αυτοκίνητο μέχρι το Φράγμα (από κει και πέρα το κείμενο δεν δέχεται μεταφορά με το γαϊδουράκι που εξοβελίζεται ως αναχρονιστικό ) πρέπει ο δρόμος να φθάνει μέχρι το Μοναστήρι και πρέπει να είναι σύγχρονος, δηλαδή πλατύς με δυο λωρίδες κυκλοφορίας χάριν ασφαλείας και ασφαλτοστρωμένος για να μην ταρακουνάει.
Το κείμενο έχει και το «κερασάκι» να πάμε λέει με τα αυτοκίνητα μέχρι το Φράγμα «ελεγχόμενα». Ποιος, που, πότε και το σπουδαιότερο τι θα ελέγχεται, γιατί δεν μας το λένε οι αιτούντες ; Εννοούν «μεσοπρόθεσμα» να ελέγχονται τα αυτοκίνητα να φθάνουν μέχρι το Φράγμα και να μην φθάνουν μέχρι το Μοναστήρι ; Αλλά θέμα του αιτήματός τους είναι η πρόσβαση στο Μοναστήρι και όχι στο Φράγμα. Γιατί τόση θολούρα στο κείμενο ; Τα πριν από το «δια ταύτα» στο κείμενο δεν έχουν καμιά σχέση με το «δια ταύτα», θέλουν απλώς να δημιουργήσουν κλίμα για να γίνει δεκτό το «υπόγειο» αίτημα, δηλαδή η ελεύθερη κυκλοφορία των οχημάτων στην χαράδρα, που η ψυχή τους ξέρει γιατί δεν το ζητάνε ευθέως.
β. Ας δούμε το υπάρχον νομικό καθεστώς της χαράδρας. Με το Προεδρικό Διάταγμα 213/1973 (ΦΕΚ φύλλο 198, τεύχος πρώτο της 31-8-1978) κηρύχθηκε η περιοχή Βίκου-Αώου Εθνικός Δρυμός.
Αναφέρει το 1ο άρθρο «Προς προστασίαν της περιοχής Βίκου-Αώου Ιωαννίνων ήτις, ως εκ της ορεογενεσεώς της, παρουσιάζει αξιολόγου επιστημονικού ενδιαφέροντος και υψηλού σκηνογραφικού κάλλους χαραδρώσεις αφ’ ενός και αφ’ ετέρου ποικίλης συνθέσεως χλωρίδα και πανίδα, των οποίων επιβάλλεται η διατήρησις δια την αισθητικήν, ψυχικήν, κοινωνικήν και οικονομικήν ανάπτυξιν της περιοχής και την διενέργειαν πάσης φύσεως επιστημονικών ερευνών, κηρύσσεται Εθνικός Δρυμός» Στα άρθρα 2 και 3 το Π.Δ ορίζει τα όρια με φυσικά σημεία του Δρυμού, του πυρήνα του και της ζώνης περί τον πυρήνα. Η χαράδρα μέχρι την θέση «Δέση» ανήκει στην περιφέρεια του Εθνικού Δρυμού που αρχίζει από την Πέτρινη γέφυρα.
Με την Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Γεωργίας 164686/2772 (ΦΕΚ 531, τεύχος Β, της 16-9-1985) εγκρίθηκε ο Κανονισμός Λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου.
Με την Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Γεωργίας 23069 (ΦΕΚ 639, τεύχος Β, της 14-6-2005), συστάθηκε το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου στους ορεινούς όγκους της Βόρειας Πίνδου και στο οποίο Πάρκο περιλαμβάνεται και η χαράδρα του Αώου «ως περιοχή προστασίας της φύσης». Στο άρθρο 1 της Υπουργικής Απόφασης αναγράφεται «ότι σκοπός της Απόφασης είναι η προστασία, διατήρηση και διαχείριση της φύσης και του τοπίου, ως φυσικής κληρονομιάς και πολύτιμου εθνικού φυσικού πόρου σε χερσαία τμήματα της περιοχής «Ορεινοί Ογκοι Βόρειας Πίνδου», που διακρίνονται για την μεγάλη βιολογική, οικολογική, αισθητική, επιστημονική, γεωμορφολογική και παιδαγωγική τους αξία, με το χαρακτηριστικό τους ως Εθνικό Πάρκο. Ειδικότερα, επιδιώκεται η διατήρηση και διαχείριση των σπανίων οικοτόπων και των ειδών χλωρίδας και πανίδας που απαντώνται στην συγκεκριμένη περιοχή και η θεσμοθέτηση διαδικασιών και μέτρων για την εξασφάλιση της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης.»
Η χαράδρα Αώου ανήκει σε περιοχή που προστατεύεται από το δίκτυο NATURA 2000
Η χαράδρα Αώου ανήκει και στο Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο Γεωπάρκο Βίκου –Αώου.
Κατόπιν αιτήματος του Συνδέσμου Αποφοίτων Γυμνασίου-Λυκείου Κόνιτσας με Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του τον αείμνηστο Σπύρο Γκότζο προς το Δασαρχείο Κόνιτσας κινήθηκε υπηρεσιακά η διαδικασία και με την 57538/4796/15-10-2012 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας (2960 φύλλο ΦΕΚ, τεύχος δεύτερο, της 5-11-2012) απαγορεύτηκε η κυκλοφορία καθόλη την διάρκεια του έτους και επ’ αόριστον όλων των τροχοφόρων οχημάτων από την Πέτρινη γέφυρα μέχρι την Δέση με την τοποθέτηση μπάρας και ενημερωτικών πινακίδων «με σκοπό την προστασία της αυτοφυούς χλωρίδας, της άγριας πανίδας και των βιοτόπων της και κυρίως για την προστασία του αγριόγιδου ως προστατευόμενου είδους».
γ. Με μεγάλη χρονοτριβή υλοποιείται το έργο «ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΩΟΥ», προϋπολογισμού 1.100.000 ευρώ, που δημοπρατήθηκε στις 22-6-2010 και υπογράφηκε σύμβαση με τον ανάδοχο ύψους 607.270 ευρώ. Το έργο γίνεται με βάση τις αρχές του «οικοτουρισμού» για δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής. Συντάχθηκε μελέτη σύμφωνα με τις από 5-7-2006 «Οδηγίες για την χάραξη-κατασκευή-συντήρηση μονοπατιών και προδιαγραφές σχετικών μελετών» και από 17-10-1983 «Οδηγίες συντάξεως μελετών διαχείρισης προστατευόμενων φυσικών περιοχών και χώρων υπαίθριας αναψυχής» του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και εγκρίθηκαν οι θεματικές μελέτες του έργου, η περιβαλλοντική, η αρχιτεκτονική, η δασική, με τις 139/2009, 190/2009, 225/2009 αντίστοιχες αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, που επικυρώθηκαν από την Διοίκηση.
Οι ήπιες παρεμβάσεις που προβλέπονται συνοπτικά στην διαδρομή Πέτρινη γέφυρα –Μοναστήρι (η διαδρομή ονομάσθηκε με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου «Μονοπάτι χαράδρας Αώου-Μονοπάτι Γέροντα Παϊσιου» αφορούν την μετατροπή του υπάρχοντος τρακτερόδρομου σε πεζόδρομο, την βελτίωση του παλιού μονοπατιού, έργα εξυπηρέτησης και προστασίας των επισκεπτών, διαμορφώσεις θέσεων θέας, διαμορφώσεις χώρων υπαίθριας αναψυχής σε θέσεις οι οποίες χαρακτηρίζονται από υψηλή αισθητική και οικολογική αξία, κατασκευή πέτρινων βρυσών, θέσεις ανάπαυσης, διαμόρφωση χώρου υπαίθριου γεύματος στην «Λεπτοκαρυά», σήμανση του χώρου και τοποθέτηση πινακίδων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, κατασκευή πέτρινων καθισμάτων κλπ. Σε απόσταση 100 μ. από την Πέτρινη γέφυρα θα κατασκευασθεί πετρόκτιστο φυλάκιο και μπάρα απαγόρευσης πορείας και μέχρι το σημείο εκείνο θα γίνει επίστρωση με χονδρόπλακες και θα είναι ο χώρος της πρώτης συνάντησης των επισκεπτών. Το οικολογικό-περιβαλλοντικό μονοπάτι θα έχει πλάτος περίπου 1,60 μ. ούτως ώστε να κινούνται δύο αντιθέτως κινούμενα άτομα. Σκόπιμα και μακριά από την είσοδο του μονοπατιού, σε απόσταση περίπου 300 μ. από την Πέτρινη γέφυρα κατασκευάσθηκε ήδη χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων επί πλακοστρωμένης επιφάνειας 715 τ.μ. για 60 οχήματα. Η προϋπολογισμός του έργου προβλέπει κονδύλιο για την μεταφορά των υλικών, απαγορευομένης της εισόδου αυτοκινήτων κατά την κατασκευή και κατά την λειτουργία του μονοπατιού. Κατά τα παραπάνω η τοποθέτηση μπάρας για απαγόρευση κυκλοφορίας τροχοφόρων στην χαράδρα, και αν δεν είχε γίνει από την Δασική Υπηρεσία, θα γίνει υποχρεωτικά από τον Δήμο με την λειτουργία του οικολογικού-περιβαλλοντικού μονοπατιού, διότι διαφορετικά καταργείται η λογική, η φιλοσοφία, ο στόχος του αναπτυξιακού έργου, με άλλες λέξεις καταργείται αυτό τούτο το έργο.
δ. Ερωτώνται οι αιτούντες, το αίτημά τους εντάσσεται στους σκοπούς, που εξυπηρετούνται με την κήρυξη της ευρύτερης έκτασης, περιλαμβανομένης και της χαράδρας Αώου ως Εθνικού Δρυμού, ως Εθνικού Πάρκου, ως NATURA 2000, ως Ευρωπαϊκού και Παγκόσμιου Γεωπάρκου ; Ερωτώνται οι αιτούντες το αίτημά τους εντάσσεται στις αρχές που κατά τα παραπάνω διέπουν τον Εθνικό Δρυμό, το Εθνικό Πάρκο, την NATURA 2000, το Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο Γεωπάρκο ; Ερωτώνται οι αιτούντες δεν θέλουν την υλοποίηση του αναπτυξιακού έργου ««ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΩΟΥ», με την ανάπλαση του μονοπατιού, που θα φέρει, μετά από κατάλληλη προβολή, καθημερινά μια «Κόνιτσα» επισκεπτών στην Κόνιτσα (πληροφορηθείτε για την επισκεψιμότητα στο Φαράγγι της Σαμαριάς στην Κρήτη), πιστούς που θα επισκέπτονται το Μοναστήρι που μόνασε επί τριετία ο αγιασμένος Γέροντας Παϊσιος και φυσιολάτρες ;
Όσο πιο αυστηροί οι κανόνες λειτουργίας, όσο πιο πολλές οι απαγορεύσεις, όσο πιο μεγάλη η προστασία, τόσο ανεβαίνει η βιολογική, οικολογική, αισθητική, επιστημονική, γεωμορφολογική, παιδαγωγική, οικονομική αξία της περιοχής και συνειδητοποιεί ο επισκέπτης την μοναδικότητα, την σημαντικότητα και τέλος την ιερότητα του χώρου. Αυτής της πιστοποιημένης «με πτυχία» ποιότητας οικοτόποι συγκεντρώνουν παντού πλήθος επισκεπτών, ελλήνων και ξένων, και προάγουν την τοπική οικονομία με τον οικοτουρισμό, πολύ περισσότερο στην δική μας περίπτωση που θα αναβαθμιστεί ο πνευματικός ρόλος του Μοναστηριού μας και θα γίνει θρησκευτικός προορισμός ομοδόξων μας.
Θα περίμενε κανείς η συζήτηση τώρα για το υλοποιούμενο έργο να ήταν σε άλλη κατεύθυνση, για συμπληρωματικά έργα συμβατά με το κύριο έργο, όπως ας πούμε η κατασκευή μουσείου χλωρίδας και πανίδας της χαράδρας στα υπόγεια του Μοναστηριού, η επισκευή και ο καθαρισμός του παλιού δρόμου από τον χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων μέχρι την Πέτρινη γέφυρα, η αναζήτηση τρόπου πρόσληψης ειδικού προσωπικού, η σύνταξη σύγχρονου κανονισμού λειτουργίας του μονοπατιού κ.ά.
Ο Δήμος Ιωαννιτών ακολουθώντας την οικολογική θέση στην Ελλάδα και την Ευρώπη πεζοδρόμησε το κέντρο του, απαγορεύοντας την κυκλοφορία των αυτοκινήτων και η πόλη ανέβηκε πολλούς πόντους. Στην Κόνιτσα αντί να συζητάμε σε ποια σημεία του οικισμού μας θα απαγορεύσουμε την χρήση οχημάτων ζητάμε την ελεύθερη κυκλοφορία τους και στον δρυμό της χαράδρας του Αώου…Απιμεν της βλασφημίας.