Προς :
Δήμαρχο Κόνιτσας, Πρόεδρο και δημοτικούς συμβούλους δημοτικού συμβουλίου Δήμου Κόνιτσας, Πρόεδρο και μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ανώνυμης εταιρείας «ΛΟΥΤΡΑ ΚΑΒΑΣΙΛΩΝ –ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ»
Θέμα :
Λουτρά Καβασίλων Κόνιτσας
Πραγματική κατάσταση, Νομική κατάσταση, Προτάσεις.
Γενικά στοιχεία για τις ιαματικές πηγές: Η Ελλάδα είναι μία από τις πλουσιότερες χώρες με φυσικές πηγές θερμομεταλλικού νερού. Το νερό αναβλύζει από 752 διαφορετικά γεωγραφικά σημεία. Ο Νομός Ιωαννίνων διαθέτει δύο πηγές σε χρήση , τα λουτρά Αμαράντου (τα μοναδικά ατμούχα λουτρά στην Ελλάδα που χρησιμοποιούνται) και τα λουτρά Καβασίλων (υπάρχει και στην Κλειδωνιά πηγή κρύου θειούχου νερού, άγνωστη στους πολλούς) και αυτή η αποκλειστικότητα των δύο λουτρών έχει μεγάλη σημασία για τον Δήμο Κόνιτσας και τον Νομό Ιωαννίνων για την ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού .
Στην Γερμανία, πρότυπη χώρα του ιαματικού τουρισμού, με επίσημα στοιχεία για το έτος 2005, τα έσοδα των 330 Λουτροθεραπευτικών Κέντρων υπερέβησαν τον τζίρο ολόκληρης της γερμανικής βιομηχανίας, πραγματοποιήθηκαν 17,6 εκατομμύρια επισκέψεις και 98 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις, δουλεύουν δε σ’ αυτά 300.000, ειδικοί και μη, εργαζόμενοι. Ο Γερμανός αυτοκράτορας Κάρολος, ο τέταρτος, ανακάλυψε το έτος 1350 σε απόσταση 200 περίπου χιλιομέτρων από την Πράγα, σημερινή πρωτεύουσα της Τσεχίας, υπέρθερμα θειούχα λουτρά κατά μήκος του ποταμού Τέπλα. Σήμερα η τσεχική πόλη του Κάρλοβι Βάρι (σημαίνει λουτρά του Καρόλου) είναι μόνο λουτρόπολη ελκύοντας ετήσια εκατομμύρια επισκέπτες, ανωνύμους και επωνύμους . Τα οικονομικά αυτά στοιχεία από την και βιομηχανική Γερμανία (αλλά και τα στοιχεία από αξιοποιημένα λουτρά στην πατρίδα μας) πρέπει να μας προβληματίσουν όλους περισσότερο στις σημερινές μέρες της βαθιάς και παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, της ύφεσης, της ανεργίας, της πτώχειας και στα «καθ ημάς», της μεγάλης ερήμωσης της περιοχής Κόνιτσας . Ο τουρισμός υγείας και ανανέωσης σε δωδεκάμηνη βάση μπορεί να γίνει ο σημαντικότερος τουριστικός κλάδος και να τονώσει θετικά όλους τους υπόλοιπους τουριστικούς κλάδους και την εθνική οικονομία. Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν 20 υπερσύγχρονα υποδειγματικά κέντρα θερμαλισμού και θαλασσοθεραπείας –αναζωογόνησης –spa με κατάλληλη υποδομή και εξοπλισμό. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί η γεωθερμική ενέργεια ( άλλο μεγάλο κεφάλαιο αυτό για μελέτη και εφαρμογή) και για την θέρμανση-ψύξη των υδροθεραπευτικών κέντρων αλλά και για καλλιέργειες σε θερμοκήπια κλπ.
Η χρήση του ιαματικού νερού στην υπηρεσία της ανθρώπινης σωματικής και ψυχικής υγείας αποτελεί γεγονός αναμφισβήτητο και πανάρχαιο. Ο πρώτος που μελέτησε συστηματικά την θεραπευτική χρήση των θερμών και ψυχρών λουτρών και την αποσύνδεσε από την θρησκεία, ήταν ο πατέρας της ιατρικής, ο Ιπποκράτης (460-356 π.Χ). Ταξινόμησε τα νερά σε 3 κατηγορίες : ύδωρ ποτόν, αλμυρόν, θάλασσα. Είναι προφανές ότι λέγοντας αλμυρόν ο πατέρας της ιατρικής εννοεί τα μεταλλικά νερά.
Η υδροθεραπεία γίνεται με την μορφή της εσωτερικής υδροθεραπείας και ειδικότερα με την ποσιθεραπεία και την εισπνοθεραπεία και με την μορφή της εξωτερικής υδροθεραπείας και ειδικότερα με τα ιαματικά λουτρά, τις υδρομαλάξεις, την πηλοθεραπεία.
Πραγματική κατάσταση της πηγής :
Τα Λουτρά Καβασίλων απέχουν 15 χιλιόμετρα περίπου από την Κόνιτσα και 5 χιλιόμετρα περίπου από το ομώνυμο χωριό. Η σημερινή οδική πρόσβαση παρουσιάζει κάθε χρόνο προβλήματα διότι υποφέρει από χειμωνιάτικες κατολισθήσεις χωμάτινων όγκων από το παρακείμενο βουνό, στο οποίο αναβλύζουν νερά. Σίγουρα η πρόσβαση αυτή πρέπει να διατηρηθεί και να βελτιωθεί για να μην απομονωθεί το χωριό των Καβασίλων από τα Λουτρά. Τα Καβάσιλα δεν διαθέτουν καταλύματα για την φιλοξενία των λουόμενων και είναι ανάγκη να υπαχθούν σε ειδικό πρόγραμμα για να αλλάξει η μοίρα τους και να συμβάλουν στην ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού. Υπάρχει η δυνατότητα παραποτάμιας οδικής πρόσβασης από την γέφυρα «Κρεμαστή» που απέχει λιγότερο από δύο χιλιόμετρα από τα Λουτρά Καβασίλων και η οποία πρόσβαση θα ενώσει τις δύο λουτροπηγές Καβασίλων και Αμαράντου, δημιουργώντας έτσι ενιαίο ιαματικό πάρκο, για το οποίο κάνει λόγο και ο νόμος (3498/2006) που διέπει την λειτουργία των ιαματικών πηγών. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα οδικής παραποτάμιας πρόσβασης από την Καλόβρυση, που απέχει περίπου πέντε χιλιόμετρα από τα Λουτρά Καβασίλων.
Τα Λουτρά βρίσκονται σε υψόμετρο 410 μ., στην αριστερή όχθη του Σαραντάπορου, στις πλαγιές της Τύμφης. Σπουδαίοι παράγοντες, που προσθέτουν υπεραξία στην λουτροπηγή και μπορούν να αποτελέσουν υποδομές για μορφές εναλλακτικού τουρισμού είναι αφ’ ενός μεν ο Σαραντάπορος από την μια πλευρά και από την άλλη πλευρά το δάσος, που κατά την δασική νομοθεσία μπορεί να φιλοξενήσει λουτρικές εγκαταστάσεις. Τα νερά της ιαματικής πηγής έχουν θερμοκρασία 32 βαθμούς κελσίου με ταυτόχρονη θερμοκρασία αέρος 21 βαθμούς κελσίου και χαρακτηρίζονται: υπόθερμα (υπόθερμα είναι τα νερά με θερμοκρασία μεταξύ 25 βαθμών κελσίου έως 34 βαθμούς, ομοιόθερμα τα νερά με βαθμούς μεταξύ 34 έως 36 και υπέρθερμα με βαθμούς άνω των 36 βαθμών), θειούχα (ανάλογα με την προέλευση και την χημική τους σύσταση τα νερά διακρίνονται σε οξυανθρακικά, χλωριονατριούχα, θεϊικά και θειούχα) με έντονη την μυρωδιά του υδρόθειου, μεταλλικά (τα νερά από τους υπόγειους ταμιευτήρες κατά την διαδρομή τους προς την επιφάνεια, την πηγή, περνάνε ή παραμένουν μέσα σε πετρώματα και διαλύουν ένα μέρος από τα συστατικά τους συσσωρεύοντας μεταλλικά ιόντα). Θεραπεύουν ρευματοπάθειες, αρθροπάθειες, μετατραυματικές παθήσεις, ραχίτιδες, νευραλγίες, δερματοπάθειες, γυναικολογικές παθήσεις. Από την πηγή τους αναβλύζουν περίπου 500 κυβικά ιαματικού νερού την ώρα, είναι ακριβώς απέναντι από τα Λουτρά Πυξαριάς, που το παλιό τους μεγάλο, «επιβλητικό» πετρόκτιστο κτίριο είναι σε ερειπιώδη κατάσταση από την εποχή του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Το μέγεθος και η αισθητική του κτιρίου, όπως αποδεικνύονται από φωτογραφίες, φανερώνουν την σημασία που έδιναν οι «παλιότεροι» στο συγκεκριμένο υδροθεραπευτήριο. Η θεραπευτική δύναμη των πηγών είναι γνωστή από την μέση βυζαντινή εποχή (7ος-12ος μ.Χ αιώνας). Φημίζονταν ανέκαθεν για την αποτελεσματικότητά τους στην αποκατάσταση καταγμάτων. Λένε πως παλιά τους ανήμπορους τους έφερναν με τα κάρα, τους πετούσαν μέσα στο νερό και έβγαιναν μόνοι τους .
Τα τελευταία χρόνια στα Λουτρά Καβασίλων γίνονται λιγότερες λούσεις διότι τα ασφαλιστικά ταμεία δεν επιδοτούν τους ασφαλισμένους-συνταξιούχους τους για λουτροθεραπεία. Καινούρια «πελατεία» δεν απέκτησαν διότι οι συνθήκες τους δεν είναι σύγχρονες και λείπει η δυνατότητα διαμονής επιτόπου.
Στα Λουτρά Καβασίλων υπάρχει μεγάλη εξωτερική πισίνα των 500 κυβικών μέτρων νερού, δύο εσωτερικές πισίνες, για άνδρες και γυναίκες, μέσα στο κτίριο, που βελτιώθηκαν με επίστρωση πλακιδίων στις πλευρές και στο δάπεδο και κατασκευάσθηκαν πέντε μικρές ατομικές-οικογενειακές πισίνες σε σχήμα μαργαρίτας με μηχανισμούς spa επί δημαρχίας Χαράλαμπου Εξάρχου, που ακόμη δυστυχώς δεν λειτουργούν. Οι κατασκευές (κτίριο που έγινε το 1980, κλπ) δεν διαθέτουν οικοδομικές άδειες.
Νομική κατάσταση της πηγής:
Οι Ιαματικές Πηγές Καβασίλων-Πυξαριάς παραχωρήθηκαν κατά χρήση με το από 13-5-1957 βασιλικό διάταγμα στον Δήμο Κόνιτσας και στις Κοινότητες Καβασίλων και Πυξαριάς για 25 χρόνια, κατά ποσοστό 60%, 20% και 20% αντίστοιχα, υποχρεουμένων των παραχωρησιούχων τα έσοδα από την εκμετάλλευση να τα δαπανούν για την κατασκευή έργων και για την ανάπτυξη των λουτρών. Με το με αριθμό 98/31-1-1972 βασιλικό διάταγμα παρατάθηκε ο χρόνος παραχωρήσεως στους ίδιους παραχωρησιούχους για μια ακόμη δεκαετία ήτοι μέχρι και του έτους 1992 χωρίς αντάλλαγμα και με τους λοιπούς όρους της προηγούμενης παραχώρησης.
Επί δημαρχίας αειμνήστου Σπύρου Γκότζου συστάθηκε το 1984 με σκοπό την αξιοποίηση των Λουτρών Καβασίλων η ανώνυμη εταιρεία «ΛΟΥΤΡΑ ΚΑΒΑΣΙΛΩΝ –ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ» -με μετόχους τον Δήμο Κόνιτσας, τις τότε Κοινότητες Καβασίλων και Αγίας Βαρβάρας και την Αναπτυξιακή Εταιρεία «Ηπειρος» και κεφάλαιο 5.000.000 δραχμές-, στην οποία η Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου (ΚΕΔ) παραχώρησε κατά χρήση για αόριστο χρόνο και υπό προϋποθέσεις με το από 12-12-1995 «παραχωρητήριο χρήσης δημοσίου ακινήτου» έκταση, γύρω από την λουτροπηγή, 22.076 τ.μ. Το ίδιο παραχωρητήριο το Ελληνικό Δημόσιο μετέγραψε ως τίτλο κυριότητάς του για την έκταση των 22.076 τ.μ στο Υποθηκοφυλακείο Κόνιτσας στον τόμο 38 με αύξοντα αριθμό 82. Το αναβλύζον νερό, ο ιαματικός φυσικός πόρος κατά το άρθρο 1 του νόμου 3498/2006 για την «ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού», ανήκει κατά κυριότητα σύμφωνα με το άρθρο 6 του ιδίου νόμου στον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ) Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι δεν υφίσταται ιδιοκτησιακή σχέση μεταξύ του Δήμου Κόνιτσας και της λουτροπηγής ούτε και με την γύρω έκταση των 22.076 τ.μ, ούτε και με την μείζονα παραποτάμια και ικανή να αξιοποιηθεί έκταση, που ανέρχεται σε 107.830 τ.μ , όπως έχει τοπογραφηθεί επί Δημαρχίας Χαράλαμπου Εξάρχου.
Υπάρχει μόνο δυνατότητα χρήσης της λουτροπηγής και της περιβάλλουσας έκτασης των 22.076 τ.μ για αόριστο χρόνο, μέχρις ότου δηλαδή τυχόν καταγγελθεί από το Ελληνικό Δημόσιο, από την ανωτέρω ανώνυμη εταιρεία « Λουτρά Καβασίλων-Αγίας Βαρβάρας Κόνιτσας ΑΕ». Η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (ΚΕΔ) απορροφήθηκε από την Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤ.Α.Δ) και το Ελληνικό Δημόσιο για την αξιοποίηση της περιουσίας του συνέστησε με τον νόμο 3986/2011 το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ) που έχει την νομική μορφή της ανώνυμης εταιρείας. Η σημερινή Κυβέρνηση εξήγγειλε ότι το Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ δεν θα καταργηθεί, αλλά θα ονομασθεί Ταμείο Εθνικού Πλούτου, θα απορροφήσει την Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤ.Α.Δ) και τα έσοδά του από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου δεν θα «πηγαίνουν» μόνο για την εξόφληση χρεών του Ελληνικού Δημοσίου στους δανειστές αλλά και για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής και για την ενίσχυση των ασφαλιστικών ταμείων.
Ο ν. 3498/2006 προβλέπει ότι τα Ιαματικά κλπ Κέντρα λειτουργούν μόνο αφού εφοδιασθούν με ειδικό σήμα λειτουργίας που παρέχει ο ΕΟΤ αφού εγκριθεί ο «φάκελος» που αποστέλλεται από τον φορέα του Ιαματικού Κέντρου ή από τον Δήμο στα όρια του οποίου είναι η ιαματική πηγή. Ο φάκελος πρέπει να περιλαμβάνει τοπογραφικό διάγραμμα της πηγής και της γύρω έκτασης, υδρογεωολογική μελέτη, ραδιολογική έκθεση, μικροβιολογικές αναλύσεις και υγιεινομική έκθεση για τις ενδείξεις και αντενδείξεις των ιδιοτήτων του ιαματικού φυσικού πόρου, εν προκειμένω του θειούχου νερού, εγκεκριμένες από την Επιτροπή Προστασίας Ιαματικών Πόρων. Οι μελέτες και οι αναλύσεις αυτές για τα Λουτρά Καβασίλων, όπως για πολλές λουτροπηγές, γίνονται με φροντίδα και δαπάνες του Συνδέσμου Πόλεων με Ιαματικά Λουτρά, που έχει έδρα την Θεσσαλονίκη και είναι ν.π.ι.δ και μέλος του αποτελεί ο Δήμος Κόνιτσας. Τα Λουτρά Καβασίλων δεν έχουν σήμα από τον ΕΟΤ, δεν έχει αποσταλεί ο φάκελος αφού δεν έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες και οι αναλύσεις και έτσι δεν λειτουργούν σύννομα. Η διαδικασία αυτή της αναγνώρισης της λουτροπηγής πρέπει να περατωθεί, κατόπιν πολλών παρατάσεων, μέχρι 31-12-2015.
Προτάσεις :
Η αξιοποίηση των Λουτρών Καβασίλων περνάει σύμφωνα με τα παραπάνω μέσα από το Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ ή όπως αλλιώς θα ονομασθεί ο φορέας αξιοποίησης της δημόσιας ακίνητης περιουσίας. Την πρωτοβουλία όμως πρέπει να την πάρει και να την έχει η Δημοτική Αρχή Κόνιτσας και οι ζωντανές απανταχού δυνάμεις του Κονιτσιωτισμού, όλοι οι φίλοι της Κόνιτσας και οι αρμόδιοι τοπικοί θεσμικοί παράγοντες, βουλευτές του Νομού, Περιφερειάρχης και Περιφερειακό Συμβούλιο κλπ και είναι «κρίμα και άδικο» ο υγρός χρυσός ολημερίς και ολοχρονίς να χύνεται στα νερά του Σαραντάπορου και η περιοχή μας να πένεται και να αδειάζει.
Το Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ σε γραπτό αίτημα του Συνδέσμου Αποφοίτων Γυμνασίου-Λυκείου Κόνιτσας τον Νοέμβριο του 2012 απάντησε θετικά για την αξιοποίηση των Λουτρών, ζητούσε μόνο η Εταιρεία ««ΛΟΥΤΡΑ ΚΑΒΑΣΙΛΩΝ –ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΚΟΝΙΤΣΑΣ» να παραιτηθεί της παραχώρησης (ανεξάρτητα από το γεγονός ότι αυτό δεν στέκει νομικά διότι η παραχώρηση έγινε με μονομερή πράξη της ΚΕΔ και όχι με σύμβαση). Το καλύτερο για την Δημοτική μας Αρχή είναι να προσλάβει για σύμβουλο και βοηθό της Γραφείο Μελετών, αλλιώς να συστήσει μια ομάδα εργασίας και αξίζει μια δημοτική θητεία να αφιερωθεί στον παραπάνω σκοπό.
Δεν φτάνουν οι δυνάμεις του δημοτικού συμβουλίου και του διοικητικού συμβουλίου της Εταιρείας για να υπηρετηθούν και υλοποιηθούν τέτοιοι στόχοι, αυτό δείχνει η μέχρι τώρα πολύχρονη πορεία και πείρα –ο καθένας μπορεί να πει ήμουνα νιος και γέρασα ακούγοντας τα ίδια πράγματα- γιατί δεν αρκεί να θέλεις πρέπει και να ξέρεις. Η κοινωνία μας κάποτε πρέπει να βάζει και στοιχήματα για να κάνει άλματα στην ανάπτυξη.
Μάρτιος 2015
Με πατριωτικούς χαιρετισμούς
Β. Τσιαλιαμάνης