Η ιστορία της περιοχής, στη μακρά αυτή περίοδο, φαίνεται να ακολουθεί τις εξελίξεις στον υπόλοιπο ηπειρωτικό και ελλαδικό χώρο. Η εμφάνιση αγγείων κορινθιακής προέλευσης στην Ήπειρο και στο νεκροταφείο του Λιατοβουνίου σχετίζεται με την εγκατάσταση στις ηπειρωτικές ακτές των πρώτων αποίκων από την Ήλιδα (730/700-650 π.Χ.) και λίγο αργότερα από την Κόρινθο (τέλη 6ου αιώνα π.Χ.). Από τον 6ο αιώνα π.Χ. η Κόρινθος πέτυχε να εξασφαλίσει τον οικονομικό έλεγχο επί των ηπειρωτικών φύλων. H κατάσταση αυτή διατηρήθηκε αμετάβλητη έως τις αρχές του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.Χ.), οπότε οι Μολοσσοί, με το βασιλιά τους Θαρύπα, έγιναν σύμμαχοι των Αθηνών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εισβολή του αττικού πολιτισμού, γεγονός που είναι εμφανές και από τα ευρήματα που ήρθαν στο φως στο νεκροταφείο του Λιατοβουνίου.

Με κύριους φορείς τους Μολοσσούς και το φιλοαθηναίο Θαρύπα σημειώνονται από τα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. ριζικές μεταβολές (μεγαλύτεροι, τειχισμένοι οικισμοί, θέσπιση ετήσιων αρχόντων και βουλής, κοπή τοπικού νομίσματος, εισαγωγή αττικού αλφαβήτου και γραφής).

Τον Θαρύπα διαδέχεται ο γιος του Άλκέτας (385-370 π.Χ.). πού κατά τα χρόνια της βασιλείας του βρίσκεται σε στενή επαφή με την Αθήνα, σα σύμμαχος της. Με τον Αλκέτα συμβασιλεύει ο γιος του Νεοπτόλεμος, πού μετα το θάνατο του  'Αλκέτα παίρνει ως συμβασιλέα του τον αδελφό του Αρύββα. Ο Αρύββας βασιλεύει μόνος του μετα το θάνατο του  Νεοπτόλεμου, γιατί ο γιος του Νεοπτόλεμου Αλέξανδρος είναι μικρός την εποχή αύτη. Ο Αρύββας συνάπτει στενή συμμαχία με τον Φίλιππο Β’  της Μακεδονίας για να αντιμετωπίσουν από κοινού τον Βάρδυλη πού βασιλεύει στους Έγχέλεις Ιλλυριούς και έχει γίνει μεγάλη απειλή για τους προς το Νότο γείτονες του Μακεδόνες και το Κοινόν των Μολοσσών. Για επισφράγισμα της συμμαχίας με τον Φίλιππο Β' ο Αρύββας δίνει σ' αυτόν σύζυγο την κόρη του αδελφού του Νεοπτόλεμου Ολυμπιάδα, μητέρα αργότερα του Μέγα - Αλέξανδρου.

Με πρωτοβουλία των Μολοσσών συγκροτείται το Κοινό των Μολοσσών, η πρώτη πολιτική κοινοπραξία (αρχές 4ου αιώνα-330/325 π.Χ.), το οποίο διαδέχεται η Συμμαχία των Μολοσσών (330/325-232 π.Χ.).

Κατά την δημογραφική και οικονομική ακμή των Μολοσσών έπί Πύρρου πρέπει να δημιουργήθηκαν μικρές κώμες στην περιοχή τής Ηλιόρραχης (Κουτσούφλιανης) και στο Κάστρο τής Κόνιτσας, δίπλα στο γεφύρι  του  Αώου, αν  κρίνει κανένας από τα νομίσματα πού βρέθηκαν και τα άλλα ευρήματα τής περιοχής.

Το Κάστρο τής Κόνιτσας, το Καστράκι πάνω από  τον Άγιο Μηνά και τα περιτειχίσματα πάνω στο λόφο τής Μεσογέφυρας, πού υπήρχαν τα χρόνια τού Πύρρου δείχνουν τη μεγάλη στρατηγική σημασία πού είχε η περιοχή και ίσως το μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον της για το κράτος των Μολοσσών.

Με τη βίαιη έξωση των τελευταίων Αιακιδών (232 π.Χ.) και την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας δημιουργείται το Κοινό των Ηπειρωτών (232-168 π.Χ.). Πρόκειται για μια νέα ευρύτερη κοινοπραξία στην οποία μετείχαν όλα τα ηπειρωτικά φύλα, από τον Αμβρακικό μέχρι τις εκβολές του Αώου.