Αυτή την ερώτηση έκανε ο δεσπότης σε έναν Πυρσογιαννίτη που ήθελε να γίνει παπάς. Η σωστή απάντηση θα ήταν «ο Θεός», όμως αυτή που δόθηκε ήταν «η Πυρσόγιαννη».

«Καλά, δεν βοήθησε και κανένας άλλος;», ρώτησε ο δεσπότης.

«Βοήθησε και λίγο η Βούρμπιανη».

Με αυτό το ανέκδοτο άρχισε το «Ταξίδι των μαστόρων», το τέταρτο επεισόδιο μιας ωραίας σειράς της ΕΤ3 με τίτλο «Ελλήνων δρώμενα» (σκηνοθεσία και κείμενα του Αντώνη Τσάβαλου), όπου καταγράφονται εκφράσεις του ελληνικού πολιτισμού στους τόπους που γεννήθηκαν και με αφηγητές τους ίδιους τους ανθρώπους που παραμένουν φορείς αυτού του πολιτισμού ή κρατούν ζωντανή τη μνήμη του.

Ξακουστούς «πετράδες» έβγαζε κάποτε η Πυρσόγιαννη, όπως και άλλα χωριά της Ηπείρου. Ο αρχιμάστορας, οι χτιστάδες και τα μαστορόπουλα ταξίδευαν σε όλη την Ελλάδα και έχτιζαν σπίτια, γιοφύρια, εκκλησίες. Στην εκπομπή μιλούν γερόντισσες που ο παππούς, ο πατέρας και ο άνδρας τους ήταν χτίστες, μιλούν και ηλικιωμένοι που βρέθηκαν «από 13 χρόνων στην πέτρα». Αυτοί μιλούν για τη δουλειά τους με καμάρι, αλλά και χωρίς να λησμονούν τα βάσανα του ξενιτεμού. Πελεκημένα τα πρόσωπά τους, γεμάτος χυμούς ο λόγος τους. «Κάθε πέτρα έχει τον τόπο της», «θέλουν ζύγισμα οι γωνίες, αυτή είναι η τέχνη», «παιδιά πάνω από 12 χρόνων δεν έβλεπες στο χωριό» (τα «παιδιά», δηλαδή τα αγόρια, έφευγαν μαζί με το μπουλούκι, ήταν «Οχτώβρης μήνας χτυπούσε ο κώδωνας, έπρεπε να φύγουμε...» και τα μέλη «του συνεργείου» επέστρεφαν το καλοκαίρι για το θερισμό και το πανηγύρι.

Εφευγαν με μουλάρια και χωρίς κινητό τηλέφωνο για το άγνωστο. Ολοι μαζί θα έτρωγαν, όλοι μαζί θα ξεπάγιαζαν, όλοι μαζί θα πεινούσαν. «Α-βε-βαι-ό-τη-τα», λέει τονίζοντας μία μία τις συλλαβές ένας παλαίμαχος της πέτρας. Και σήμερα αβεβαιότητα για τους μάστορες και ακόμα μεγαλύτερη για τα κάθε λογής μαστορόπουλα που βγαίνουν από τα κόλετζ, τα ΙΕΚ, τα πανεπιστήμια...

Σήμερα ικανότατοι Αλβανοί πετράδες χτίζουν τζάκια, τοίχους, μάντρες στην Αρκαδία, στις Κυκλάδες, παντού, όμως η εποχή των μπουλουκιών έχει περάσει και ο καθένας γίνεται μάνατζερ και εργολάβος του εαυτού του. Ο κύκλος έχει σπάσει, η πορεία είναι γραμμική και ατομική.

Πηγή: Καθημερινή Tης Mαριαννας Tζιαντζη 22/3/2008