Ανω Κλειδωνιά
Ανηφορίζοντας για το χωριό θα νιώσετε σαν να απογειώνεστε με αεροπλάνο με τη θέα προς την κάμπο της Κόνιτσας και την Κλειδωνιά να φαίνεται εντυπωσιακή. Αρχικά θα σας υποδεχτεί ο Αγιος Αθανάσιος του 1617 που από περίοπτη θέση εποπτεύει τον κάμπο της Κόνιτσας. Πλησιάζοντας μοιάζει έρημος ο οικισμός αλλά βλέποντας μια καμινάδα να καπνίζει και ένα αδιάψευστο σημάδι σύγχρονου πολιτισμού, την κεραία κινητής τηλεφωνίας, θα αναθαρρήσετε.
Η καμινάδα ανήκει στον μοναδικό ξενώνα του χωριού «Φιλοξενώνας Ζαγόρι» (τηλ. 26550 24873, 6973 701702, philoxenonas.gr), ο οποίος λειτουργεί στο κτίριο του σχολείου προσφέροντας εκτός από την οικογενειακή φιλοξενία και απόλυτη ησυχία καθώς πριν από μερικά χρόνια μόνο ένα ζευγάρι κτηνοτρόφων, ο κυρΝίκος και η κυρα-Ελευθερία, ζούσε εδώ.
Τώρα όμως έχει προστεθεί και η τριμελής οικογένεια από τη Θεσσαλονίκη που επέλεξαν να ζήσουν στην Ανω Κλειδωνιά ανοίγοντας τον μικρό ξενώνα. «Εδώ», λένε, «γίνεσαι ένα με τη φύση, με τη θέα από τα 950 μέτρα που βρισκόμαστε, να φτάνει έως τους Πύργους της Αστράκας, στο στόμιο του φαραγγιού του Βίκου, νοτιότερα στους οικισμούς του Αγ. Μηνά και της Αρίστης και στο βάθος μέχρι τα βουνά της Αλβανίας».
Με πλούσια ιστορία η Ανω Κλειδωνιά - το μαρτυρούν οι εκκλησιές της, όλες του 16ου αιώνα - κόντεψε να περάσει στη λήθη, καθώς μόλις πριν από 14 χρόνια ανοίχτηκε ο δρόμος των 8 χιλιομέτρων που την ενώνει με την Κλειδωνιά. Στην πλατεία ο πλάτανος ρίχνει τη σκιά του στην Παναγία τη Θεοτόκο, έργο του 18ου αιώνα, ενώ λίγο έξω από το Μεσοχώρι βρίσκεται ο Αγιος Νικόλαος (1620) με ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες.
Το γεφύρι. Απόλυτα ενταγμένο στο φυσικό τοπίο της χαράδρας του Βίκου, το γεφύρι της Κλειδωνιάς (Κλειδωνιάβιστας) γεφυρώνει τον Βοϊδομάτη για πάνω από 150 χρόνια, δίνοντας πρόσβαση στον κάμπο της Κόνιτσας. Κόστισε 37.000 γρόσια το 1853 και έγινε μονότοξο με άνοιγμα 20 μέτρων και ύψος λίγο πάνω από τα 9 μέτρα. Το γεφύρι χτίστηκε με χορηγία της Μπαλκίζ Χανούμ του Μαλίκ Πασά το 1853 και το όνομά του το πήρε από το ορεινό χωριό της Κλειδωνιάβιστας, τη σημερινή Ανω Κλειδωνιά.
Το πέτρινο σήμα κατατεθέν της Κόνιτσας το γεφυρι
Η βροχή έχει σταματήσει και το λυκόφως κάνει την εμφάνισή του. Σχεδόν τρέχοντας για να το προλάβω, φτάνω στην περιοχή του ιστορικού γεφυριού.
Με γρήγορες κινήσεις στήνεται ο εξοπλισμός μέσα στο νερό του ποταμού και αρχίζει η δουλειά, όταν χτυπά το κινητό. Ο Νίκος με φίλους με περιμένουν σε ταβερνάκι στην παλιά αγορά και έχω αργήσει. Η απάντηση αυτονόητη, θα τους βρω αργότερα.
Σήμα κατατεθέν της Κόνιτσας το πέτρινο γεφύρι, χτίστηκε από τον μάστορα Ζιώγα Φρόντζο από την Πυρσόγιαννη το 1870 και κόστισε 120.000 γρόσια, ποσό υπερβολικό για εκείνη την εποχή.
Το μονότοξο γεφύρι θεωρείται από πολλούς το ψηλότερο των Βαλκανίων, έχοντας άνοιγμα 35,6 μέτρα και ύψος 19,25 μέτρα (υπάρχει άτυπη κόντρα για τον τίτλο με το γεφύρι της Πλάκας στα Τζουμέρκα).
Ομως, άσχετα από το αν είναι το ψηλότερο, σίγουρα είναι εντυπωσιακό καθώς είναι θεμελιωμένο στις βραχώδεις πλαγιές της Τραπεζίτσας και της Γκαμήλας στην έξοδο της χαράδρας του Αώου, ενώ όταν υπάρχει πολύς αέρας, ένα καμπανάκι που κρέμεται από την κορυφή του τόξου του ειδοποιεί τους διαβάτες για την επικινδυνότητα του περάσματος, με το σημερινό καμπανάκι να είναι του 1975.
Η μαγευτική συμφωνία των βουνών
Η Κόνιτσα ξεχωρίζει από μακριά καθώς απλώνει τις κεραμοσκεπές της αμφιθεατρικά στην κατάφυτη πλαγιά της Τραπεζίτσας σε υψόμετρο 600 περίπου. Μοιάζει προστατευμένη από τη μανία του βοριά έτσι όπως κρατιέται στην πλαγιά, ενώ νότια, στα πόδια της, απλώνεται ο κάμπος της Κόνιτσας και της Κλειδωνιάς. Το όνομά της σημαίνει στα σλάβικα «αλογότοπος», αλλά το σύμβολό της είναι το πέτρινο δημιούργημα του πρωτομάστορα της πέτρας Ζιώγα Φρόντζου, το γεφύρι της.
Εδώ και αρκετή ώρα βρέχει και η χαμηλή νέφωση καλύπτει τα γύρω βουνά, χωρίς όμως να καταφέρνει να μειώσει τη γοητεία της περιοχής. Από την Κλειδωνιά προσπαθώ να δω ψηλά, στα δεξιά μου, μήπως και ξεχωρίσω τον δρόμο που σέρνεται στην απότομη πλαγιά και καταλήγει στην Ανω Κλειδωνιά, αλλά μάταια. Το ραντεβού με τους λιγοστούς κατοίκους του οικισμού προσωρινά αναβάλλεται.
Η κεντρική πλατεία της Κόνιτσας είναι ιδανική αφετηρία για έναν σύντομο περίπατο στην πόλη. Ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου ξεχωρίζει μέσα στις κεραμοσκεπές, ο οποίος μαζί με τον ναό των Αγίων Αποστόλων στη Λάκα (Κάτω Κόνιτσα) είναι οι μόνοι που σώζονται εντός του οικισμού από την περίοδο της τουρκοκρατίας.
Ο μητροπολιτικός ναός χτίστηκε στα 1842 σε τύπο τρίκλιτης θολωτής βασιλικής, ενώ στο εσωτερικό του αξία έχουν οι φορητές εικόνες του τέμπλου και αρκετές του υπόλοιπου ναού, οι οποίες είναι έργα χιοναδιτών ζωγράφων από το β' μισό του 19ου αιώνα. Από το δημαρχείο ο ανηφορικός δρόμος οδηγεί στις παλιές γειτονιές και στο σπίτι της Χάμκως, της μητέρας του Αλή Πασά. Το αρχοντικό χρονολογείται στους τελευταίους αιώνες της τουρκοκρατίας και στο εσωτερικό του ορθώνονται τοίχοι και κατασκευές που θυμίζουν την επιβλητικότητα του κτιρίου πριν από τη σταδιακή ερήμωσή του.
Σήμερα ο δήμος το προορίζει για χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων, ενώ υπολογίζει να δημιουργήσει λαογραφικό μουσείο και έκθεση φωτογραφίας με θέματα της περιοχής της Κόνιτσας, η οποία αυτή τη στιγμή φιλοξενείται στο αναστηλωμένο τζαμί του Σουλτάν Σουλεϊμάν στην Κάτω Κόνιτσα.
Κοντά στο σπίτι της Χάμκως στέκει και το αρχοντικό του Χουσεΐν Μπέη του 18ου αιώνα. Είναι διώροφο αρχοντικό μεγάλων διαστάσεων που είχε εσωτερικά αξιόλογη ξυλόγλυπτη διακόσμηση στις οροφές, στις πόρτες, στα παράθυρα και στις κόγχες των τοίχων, το οποίο μετά την εγκατάλειψή του από τους ιδιοκτήτες στέγαζε για πολλά χρόνια το Γυμνάσιο Κόνιτσας.
Ακολουθώντας τον δρόμο προς το Δίστρατο και το χιονοδρομικό κέντρο Βασιλίτσας, αποκαλύπτεται μια διαφορετική, μεγαλοπρεπής και αυτή τη φορά εικόνα της Τύμφης, με τη διαδρομή να ελίσσεται στις πλαγιές του Σμόλικα (2.637 μ.), του δεύτερου σε ύψος βουνού της χώρας μας.
Ομως, μόλις 2 χιλιόμετρα από την Κόνιτσα ο δρόμος έχει μικρή διακλάδωση, που αν την ακολουθήσετε θα σας οδηγήσει στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία, από όπου θα έχετε την ωραιότερη θέα στην πόλη, στα γύρω βουνά αλλά και τα ποτάμια που διασχίζουν τον κάμπο.
Από την κορυφή φαίνεται κυρίως ο Αώος, ο οποίος, αφού ενωθεί στη μέση περίπου του κάμπου με τον Βοϊδομάτη, θα συνεχίσει για λίγο έως ότου συναντήσει τον Σαραντάπορο κοντά στα σύνορα με την Αλβανία, από όπου τα νερά τους, διασχίζοντας ένα τμήμα της χώρας, θα χυθούν στην Αδριατική.Μολυβδοσκέπαστος
Πρόκειται για ακριτικό οικισμό κοντά στα αλβανικά σύνορα, στην περιοχή όπου βρισκόταν ο ιστορικός «Βασιλικόδρομος» που συνέδεε την Κωνσταντινούπολη με την Ιταλία μέσω της Μακεδονίας και της Ηπείρου. Το όνομά του οφείλεται στη Μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου, την οποία ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Πωγωνάτος γύρω στο 670. Βρίσκεται σε απόσταση 17 χλμ. από την Κόνιτσα και 400 μ. από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, στην περιοχή του ιστορικού Μπουραζανίου. Λέγεται δε ότι ολόκληρη η στέγη του ιερού ναού ήταν σκεπασμένη με πλάκες μολυβιού, το οποίο όμως πήραν οι Ελληνες για να κάνουν βόλια.
Προορισμός για δραστήριους ταξιδιώτες
Η Κόνιτσα είναι ιδανικός τόπος για τους λάτρεις των εναλλακτικών δραστηριοτήτων. Κάποια από αυτά που μπορείτε να κάνετε είναι ράφτινγκ στον Βοϊδομάτη ή στον Αώο, βόλτες με άλογα, διαδρομές 4Χ4 ή πεζοπορία.
Από τα δημοφιλέστερα μονοπάτια της περιοχής είναι αυτό προς τη Μονή Στομίου, το οποίο ξεκινά από το γεφύρι της Κόνιτσας και κινείται στο φαράγγι του Αώου έως τη μονή. Δεξιά σας κρέμονται οι κορυφές της Τύμφης και στα αριστερά οι πλαγιές του Σμόλικα με τα πλατάνια και το δάσος μαύρης πεύκης να σας συνοδεύουν.
Η μονή χτίστηκε το 1774 και είναι γνωστή καθώς εκεί έζησε ο αγιορείτης Παΐσιος για μερικά χρόνια. Η διαδρομή έως τη μονή διαρκεί περίπου μιάμιση ώρα.
Επίσης, το μονοπάτι που ξεκινά από το γεφύρι της Κλειδωνιάς προς τη Μονή των Αγίων Αναργύρων θεωρείται από τις γοητευτικότερες διαδρομές της χώρας μας καθώς κινείται παράλληλα με τον Βοϊδομάτη και μέσα σε πυκνό δάσος από πλατάνια. Διαρκεί περίπου μία ώρα, ενώ πολλοί συνεχίζουν έως την Αρίστη. Και τα δύο μονοπάτια είναι εύκολα και διασχίζουν τμήμα του εθνικού δρυμού Βίκου - Αώου.