Βρίσκεστε εδώ: HomeΤα χωριάΠαρουσίασηΤα χωριά της ΚόνιτσαςΜόλιστα ( Μεσαριά )

Μόλιστα ( Μεσαριά )

Πληροφορίες

Το χωριό Μόλιστα βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Σμόλικα, στο δρόμο Ιωαννίνων Κοζάνης 30 χλμ. μετά την Κόνιτσα. Έχει στο βάθος της κοιλάδας της τον ποταμό Σαρραντάπορο ή Βουρκοπόταμο που ενώνεται με τον ποταμό Αώο της Κόνιτσας.

Μέχρι σήμερα δεν είναι εξακριβωμένη η ακριβής χρονολογία της δημιουργίας του χωριού. Μερικοί υποστηρίζουν ότι το χωριό αριθμεί ζωή 3.000 ετών από ευρήματα ληκύθων που περιείχαν τέφρα, τα οποία βρέθηκαν στη θέση «Σταυρός» και ότι οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Μολοσσοί. Στην Ομηρική εποχή έκαιγαν τους νεκρούς και τοποθετούσαν την τέφρα σε ληκύθους. Άλλοι τοποθετούν το χωριό χρονολογικά στη Βυζαντινή εποχή, από ζωντανά δείγματα της Βυζαντινής κοσμοκρατορίας που υπάρχουν εκεί, όπως π.χ. η εικόνα της Θεοτόκου ζωγραφισμένη με ποικιλόχρωμο γύψο, καθισμένη σε θρόνο στο μοναστήρι της Θεοτόκου. Μια τρίτη εκδοχή σύμφωνα με κάποιες ιστορικές ενδείξεις είναι ότι η περιοχή της Μόλιστας πρέπει να πρωτοκατοικήθηκε περί τα τέλη του 17ου αιώνα, μετά τις επιδρομές των Αλβανών στο Σκαμνέλι του Ζαγορίου.

Το όνομα

Το όνομα της είναι δυνατόν να θεωρηθεί: α) ότι προήλθε από τη λέξη «Μολοσσία». β) Από το αλβανικό ουσιαστικό moll/e-a "η μηλιά // το μήλο» και τη σλαβ. αρχής αλβ. περιεκτ. κατάληξη –ishta (< σλαβ.-ista). γ) Κατά τον Zaimov το τοπονύμιο είναι κυριώνυμο και προέρχεται από τις σλάβικες λέξεις Molo/Mole και την κατάληξη -ist-.

Διαιρείται σε τρεις οικισμούς, «μαχαλάδες», όπως τους αποκαλούν οι ντόπιοι, το Γανναδιό τη Μεσσαριά και το Μποτσιφάρι ή Μοναστήρι. Οι τρεις οικισμοί προέκυψαν, κατά την παράδοση, από αρχικό χωριό που βρισκόταν στους πρόποδες του υψώματος «Γύφτισσα», στη γενικότερη θέση «Λιβάδι» και ειδικότερα στη θέση «Σουπόστιανη», όπου υπάρχουν υπολείμματα κτισμάτων. Μια επιδημία ευλογιάς αποδεκάτισε το αρχικό χωριό και οδήγησε τους κατοίκους του στην ίδρυση των σημερινών οικισμών. Από το 1919, Μόλιστα κατέληξε να ονομάζεται μόνο η Μεσαριά.

Επειδή η περιοχή είναι ορεινή και άγονη οι περισσότεροι από τους άντρες μετανάστευαν. Σχημάτιζαν ομάδες από διάφορους τεχνίτες, τα «μπλούκια» και ταξίδευαν στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία και στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο. Η Μόλιστα είναι ένα από τα πιο γνωστά «Μαστοροχώρια» της Κόνιτσας.

Ονομαστά ανάμεσα στα μπουλούκια υπήρξαν του Βασιλείου Χαρισιάδη και του Αθανασίου Σερίφη στη Μόλιστα, του Αλέξη Παπαδημητρίου και του Απόστολου Ντόκου στο Γανναδιό και του Νικόλαου Κατσίκη στο Μοναστήρι.

Όσοι μετανάστευαν στο εξωτερικό πήγαιναν συνήθως στη Ρουμανία και την Αίγυπτο. Γυρνώντας έκαναν ευεργετήματα στον τόπο τους.

Μεγάλοι ευεργέτες της ενιαίας Μόλιστας ήταν ο Νικόλαος Ξυνός που άφηνε στην πατρίδα του με τη διαθήκη που συνέταξε στο Βουκουρέστι το 1845, 15.000 γρόσια και ο γιός του Σπυρίδων Ξυνός. Από κληροδότημά τους κατασκευάστηκε το 1870 η «Σπυριδόνειος Σχολή» η οποία το 1930 διέθετε και κινηματογράφο και το « Παρθεναγωγείο» στο οποίο οι κοπέλες του χωριού μάθαιναν υφαντική, ραπτική, κεντητική αλλά και καλούς τρόπους.

Στη Μόλιστα η οικονομία ήταν αυτάρκης, γι' αυτό κυκλοφορούσαν ελάχιστα νομίσματα στην αγορά. Είχαν ξυλεία από το δάσος, αμπέλια, μικρά χωράφια και γιδοπρόβατα.

Γενικά μιλάμε για μια κλειστή κοινωνία με αυστηρά ήθη και έθιμα, σε όλες τις εκδηλώσεις. Οι αρραβωνιασμένοι απέφευγαν συνάντηση μεταξύ τους και στις εκκλησίες ο νάρθηκας ήταν με καφάσια για να μη βλέπουν οι νέοι τις νέες. Τα παιδιά και οι νύφες έπρεπε να έχουν μεγάλη πειθαρχία στους γονείς. Οι γυναίκες ακόμα και οι γριές όταν περνούσε άντρας τον χαιρετούσαν με σεβασμό και σηκώνονταν όταν ήταν καθισμένες .Οι νέοι σέβονταν τους γέρους.

Τα σπίτια ήταν πέτρινα και χτισμένα δίπλα-δίπλα για τον φόβο των κλεφτών, σε πολλά μάλιστα οι στέγες ήταν ενωμένες. Ο Ε. Δημητριάδης (1974) που μελέτησε τη μορφολογία του σπιτιού της Μόλιστας υποστηρίζει ότι ο απλούστερος τύπος του σπιτιού είτε ήταν λαϊκό είτε «νοικοκυρόσπιτο» ήταν ορθογώνιος, με το μακρύ τμήμα της κατόψεως του γυρισμένο αντίκρυ στο υποτυπώδες οδικό δίκτυο ανεξάρτητα από τον προσανατολισμό του. Αυτό αποδεικνύει την κοινωνικότητα αλλά και τους στενούς δεσμούς που ανέπτυσσαν μεταξύ τους οι κάτοικοι. Έτσι όλα σχεδόν τα σπίτια «έβλεπαν» στο δρόμο, αριστερά και δεξιά της κάθε αυλόπορτας υπήρχαν (και υπάρχουν ακόμα) δύο πέτρινα πεζούλια όπου μπορούσαν να κάθονται και να συνομιλούν οι γυναίκες στον ελεύθερο χρόνο τους, ενώ οι άντρες βρίσκονταν στο καφενείο. Το σπίτι αποτελούταν από δύο ορόφους το «κατώι» και το «ανώι». Το ανώι που προοριζόταν για κατοικία, περιλάμβανε την «κρεββάτα» που ήταν μεγάλος χώρος για συγκεντρώσεις, τον «οντά» που ήταν δωμάτιο υποδοχής, το «μαντζάτο» που ήταν το ζεστό χειμωνιάτικο δωμάτιο με τζάκι και την «γωνιά» που ήταν το καθημερινό δωμάτιο, όπου μαγείρευαν και τρώγανε. Στο υπόγειο υπήρχε το «κατώι» για τα ζώα, το «κελλάρι» που ήταν αποθήκη τροφίμων και η «μπίμσα» μια θολωτή αποθήκη κρασιών, που παλαιότερα το χρησιμοποιούσαν και σαν κρυψώνα. Στο εσωτερικό είχαν ψηλά ταβάνια, εντοιχισμένες ντουλάπες και παράθυρα με σταυρωτές σιδεριές.

Η αυλόπορτα που ήταν στοιχείο του σπιτιού που ανήκε στο δρόμο, οδηγούσε στην πλακόστρωτη αυλή με τα βοηθητικά παραρτήματα του σπιτιού όπως τον φούρνο, το υπόστεγο, το «χαλέ» (αποχωρητήριο) και σε μερικά σπίτια το «καζαναριό» για την απόσταξη της ρακής. Η αυλή, περιφραγμένη συνήθως με ψηλό μαντρότοιχο, ήταν ο κύριος χώρος του σπιτιού όλο το χρόνο, μια και τα μεγάλα «χαγιάτια» έλειπαν εδώ για κλιματολογικούς λόγους. Τα κύρια μορφολογικά στοιχεία που καθόριζαν τον αρχιτεκτονικό χαρακτήρα του σπιτιού ήταν ο φρουριακός χαρακτήρας με λίγα ανοίγματα, η σκούρα βουνίσια πέτρα, ξυλοδεσιές, η ψηλή στέγη και η τετράγωνη ψηλή καμινάδα.

Οι κάτοικοι συνήθιζαν να αναφέρονται στις γειτονιές του χωριού με ονόματα που προέκυπταν από το επίθετο της οικογένειας και των συγγενών τους που έμεναν κοντά. Έτσι είχαμε στο χωριό 4 βασικές γειτονιές, τους Γιογιάδες, από το επίθετο Γέγιος, τους Παπαδημάδες, από το επίθετο Παπαδημούλης, τους Λετσιάδες, από το επίθετο Λέτσιος και τους Νταλλάδες στο πάνω μέρος του χωριού. Άλλες μικρότερες γειτονιές ήταν οι Ναναίοι, οι Ντρακαίοι, οι Μακαριαίοι, οι Μπελτσαίοι, οι Σεριφάδες, οι Ματσουλάδες κ.λ.π.

Πηγή:

Αριστούλα Νάνου &  Κοντοτάσιος Λάμπρος

Σύμβουλος Διοίκησης Αρχείου Ελληνικού Χορού

Φωτογραφίες

 

Δείτε περισσότερα στην ενότητα Φωτογραφίες

Φορείς



Δείτε περισσότερα στην ενότητα Φορείς & Σύλλογοι

Συνδέσεις



Δείτε περισσότερα στην ενότητα Συνδέσεις




Χάρτες, δορυφορικές, εικόνες, βίντεο.

Δορυφόρος



Xάρτης


Φωτογραφίες




Βίντεο







  • Νεκρά πλατάνια στον Αώο_4
  • Κατοικία στην πάνω Κόνιτσα
  • Κόνιτσα, Μεσογέφυρα 1913
  • Γυναίκες από την Δροσοπηγή

Συντάκτες



Pagemaker