ΣΕΛ. 288, ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΗ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ

Αν είναι αλήθεια πως η Ιστορία ενός λαού αποτελεί σύντηξη των επιμέρους τοπικών Ιστοριών του, τότε τίποτε πιο πολύτιμο για την έρευνα από το φακό του ιστοριοδίφη, που ψάχνει μες στα ελάχιστα και τα αμελητέα, για να αναστήσει την εικόνα του μικρόκοσμου κάθε περιοχής, των ασήμαντων και ταπεινών ανθρώπων, χωριών και κωμοπόλεων -εκείνων που δεν αξιώθηκαν μήτε να ξεμυτίσουν ποτέ στην κεντρική σκηνή των γεγονότων.

Σύνηθες φαινόμενο, ωστόσο, να περισσεύει η αγάπη για τον τόπο και το μεράκι για ψάξιμο και λείπει η επιστημοσύνη, με αποτέλεσμα η απουσία γενικότερης εποπτείας, η ανικανότητα διάκρισης του τοπικού από το υπερτοπικό και η διάχυση σε ποικίλους επιστημονικούς τομείς (λαογραφία, γλωσσολογία, αρχαιολογία κ.λπ.), χωρίς τ' απαραίτητα εφόδια, να στερεί από τέτοιου είδους μελέτες το μεγαλύτερο μέρος της αξίας τους, περιορίζοντας το αναγνωστικό τους κοινό στους συντοπίτες μονάχα του συγγραφέα.

Φωτεινή εξαίρεση, η μονογραφία του Χ. Γκούτου για τη Μόλιστα, ένα ξεχασμένο χωριό της ορεινής Ηπείρου, βόρεια της Κόνιτσας. Ο συντάκτης της, ξεκινώντας με την απλούστατη, από τα μαθητικά του κιόλας χρόνια, απορία «τι να 'γινε άραγε σε τούτα τα χώματα;», βάλθηκε να μαζεύει όλο το υπάρχον δημοσιευμένο κι ανέκδοτο υλικό, που αλλιώς θα πήγαινε χαμένο, και παρουσιάζει μιαν όσο το δυνατόν πληρέστερη σκιαγράφηση της Ιστορίας του τόπου του επί Τουρκοκρατίας.

Υστερα από μια πρώτη ανασκόπηση των κοινωνικών και οικονομικών δομών της επαρχίας, ανιχνεύει τις απαρχές της ίδρυσης της Μόλιστας, μελετά τους διάφορους οικισμούς της, τις ονομασίες και τη γεωγραφία τους. Βάσει ενός πρόχειρου κτηματολογίου του 19ου αιώνα, δημοσιεύει ευρύ κατάλογο με τις τότε κτηματικές περιουσίες των Μολιστηνών και τους αναλογούντες σε κάθε ιδιοκτήτη φόρους και κατόπιν επιχειρεί λεπτομερή καταγραφή όλων των σπιτιών του χωριού, με αναφορά του έτους κτίσεως καθενός, της κατάστασής του, και αναλυτικά όλων των ενοίκων τους έως σήμερα. Ενα ειδικό κεφάλαιο, ίσως το πιο ευανάγνωστο, αφιερώνεται στις ληστείες και τις απαγωγές σ' έναν χώρο όπου έδρασαν ο Νταβέλης κι άλλα «παλικάρια» του αυτού φυράματος, ενώ το βιβλίο κλείνει με μια συλλογή παλαιών νομικών εγγράφων μέσα από τα οποία παρουσιάζονται εύγλωττα ποικίλες πτυχές της ιδιωτικής ζωής. Η γενική εντύπωση που μένει είναι ότι ο συγγραφέας δεν άφησε πέτρα της Μόλιστας που να μην την κουνήσει, για να δει τι κρύβεται από κάτω...