Το μυθιστορηματικό Πάπιγκο το αγάπησα μέσα από το «Σοφό παιδί» του Χρήστου Χωμενίδη. Το πραγματικό Πάπιγκο το αγάπησα σαν άστρο του γαλαξία των Ζαγοροχωρίων, της σοφής μητέρας Ηπείρου.
Μια βόλτα ώς το συνοριακό φυλάκιο του Μολυβδοσκεπάστου, εκεί που θα γίνει σύντομα και τελωνειακός σταθμός, αρκεί για να πείσει και τους πιο δύσπιστους πως η ζωή δεν εξαντλείται σε αυτό που έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια να εννοούμε με τον όρο «ελληνοαλβανικά σύνορα».
Ο ποταμός Αώος έρχεται από την Πίνδο, από την περιοχή της Βωθούσας και της Σαμαρίνας. Έξω από την Κόνιτσα ενώνεται με τον Βοϊδομάτη, που πηγάζει από τη χαράδρα του Βίκου (αναγραμματισμός του Κύβου). Οι δυο μαζί προχωρούν και κάτω από την Ιερά Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου, ενώνονται με τον ποταμό Σαραντάπορο.
Μάχη της Κόνιτσας, μάχη του Σαρανταπόρου, «Οι λύκοι της Τοσκάνης» που παγιδεύονται κι αποδεκατίζονται, τα επίλεκτα σώματα των Ιταλών αλπινιστών που κι αυτά ακολουθούν την ίδια μοίρα στον πόλεμο του '40, καθώς η Παναγία της Μολυβδοσκεπάστου κάνει να φουσκώσουν τα νερά του Αώου από ξαφνική νεροποντή και δεν τους επιτρέπει το πέρασμα...
Παλιά, στα βυζαντινά τα χρόνια, περνούσε από 'δώ η Εγνατία Οδός, που συνέδεε τη Ρώμη με την Κωνσταντινούπολη. Τώρα ολοκληρώνεται περνώντας από αλλού, και λόγω των οικολόγων που θέλουν να διατηρήσουν τη μοναδική αρκούδα της Πίνδου, από το «Διπλό βιβλίο» του Δημήτρη Χατζή.
Ήταν ο δρόμος που συνέδεε τη Βόρεια Ήπειρο (σημερινή Νότια Αλβανία) με την Κόνιτσα, τα Γιάννενα, την Ηγουμενίτσα και από 'κεί με την υπόλοιπη Ελλάδα του Νότου.
Σ' αυτή την κοιλάδα, λοιπόν, όπου οι τρεις ποταμοί συναντιούνται, απέχοντας μόλις λίγες εκατοντάδες μέτρα από τα ανύπαρκτα αλβανικά σύνορα (ήταν υπαρκτά επί Χότζα, με ηλεκτροφόρα καλώδια, πλην όμως η έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος και η αποσύνδεση του κομμουνισμού από τον εξηλεκτρισμό τα κατέστησε ανενεργά) στη θέση ακριβώς Μπουραζάνη (όπου και το ομώνυμο ξενοδοχείο), υπάρχει ένα πολιτιστικό τοπίο, όπως θα λέγαμε, χρησιμοποιώντας τη διεθνή γλώσσα της Ουνέσκο, σε πλήρη εξέλιξη.
Στο σημείο «νεροτριβή», εκεί που πλένουν τις βελέντζες, τα χαλιά, όσα δεν χρειάζονται απορρυπαντικά, θα γίνει το Μουσείο Χρήσεων Ύδατος, ενώ λίγο παρακάτω, στο χωριό Αετόπετρα, θα γίνει το Εργαστήρι της Παραδοσιακής Υφαντικής. Η έννοια του πολιτιστικού τοπίου είναι σχετικά πρόσφατη και ενεργοποιήθηκε με το βραβείο «Μελίνα Μερκούρη» (50.000 δολάρια ΗΠΑ, από τα οποία τα 30.000 τα δίνει το ΥΠΠΟ). Το βραβείο αυτό θεσπίστηκε για την ανάδειξη ακριβώς των χωρών εκείνων που υπηρετούν τον πολιτισμό σε άμεση σύνδεση με τους κατοίκους του τόπου. Φέτος είναι η πρώτη φορά που δίνεται μοιράστηκε στα τρία: στην Κούβα, τη Λετονία και την Παλαιστιανική Αρχή για την Ιεριχώ. Την επίσημη εξαγγελία του θα την κάνει το φθινόπωρο ο γενικός διευθυντής της Ουνέσκο, ο απερχόμενος μετά δωδεκαετή ευδόκιμη θητεία, Φεντερίκο Μαγιόρ, στο πλαίσιο της Γενικής Διάσκεψης του Οργανισμού.
Είναι λοιπόν μες στο πνεύμα των καιρών, η προσπάθεια ανάπτυξης του μεθοριακού αυτού χώρου σε πολιτιστικό τοπίο, αφού διαθέτει και την ομορφιά και την ιστορία και το μεράκι τόσο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όσο και των ανθρώπων της περιοχής.
Από προπάππου σε παππού και οι γονείς τώρα στα παιδιά, η οικογένεια Τάσσου έχει ένα κτήμα εκτάσεως 1.200 στρεμμάτων, που το μετέτρεψε εδώ και μερικά χρόνια σε «περιβαντολογικό πάρκο», με ένα υπέροχο περίπτερο περιβαντολογικής εκπαίδευσης.
Μέσα σε αυτή την έκταση ζουν ελεύθερα, αλλά επιτηρούμενα από τον κτηνίατρο και εμπνευστή της ιδέας, Γιώργο Τάσσο, περίπου 450 μικρά ελαφάκια (πλατόνια, λόγω του πεπλατυσμένου των κεράτων τους), 25 ευγενείς έλαφοι, 200 αγριογούρουνα, 35 κρητικά κρι-κρι και 120 αγριοπρόβατα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στήριξε την προσπάθεια, αλλά κυρίως η ύπαρξη του πάρκου αυτού οφείλεται στο μεράκι του Γιώργου που μπαίνει έτσι στο πνεύμα της τρίτης χιλιετίας με την κατάλληλη υποδομή. Ο αγροτοτουρισμός είναι του μέλλοντος, όπως και το προχώρημα είναι η επιστροφή στη μάνα φύση. Η οποία τα πάντα εν σοφία εποίησε. Μόνο από τον τρόπο που γίνεται η απόπτωση των κεράτων στα αρσενικά ελάφια, με τη οριζόντια οστεόλυση, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι που απειλούν την εγκυμοσύνη της λαφίνας και τα νεογέννητα, αρκεί για να πεισθεί και ο πλέον άπιστος Θωμάς ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο.
Ο ήλιος έπεφτε. Πέρα ο Γράμμος φάνταζε σαν Ερινύα του παρελθόντος. Το βουνό Γκαμήλα όρθωνε την περήφανη μοναξιά του για να προστατέψει τον Εθνικό Δρυμό. Και μέσα στο «πάρκο της άγριας ζωής» τρέχαν τα ελάφια, τα πλατόνια, τα κρι-κρι, τα αγριοπρόβατα για να παν στις ταΐστρες, δίπλα από τις αποθήκες της τροφής. Μόνο τα αγριογούρουνα εκείνο το βράδυ άργησαν στο ραντεβού μας. Και η φωνή του Γιώργου Τάσσου να μας εξηγεί, με το πάθος του επιστήμονα, του οικολόγου και του οραματιστή, τις απίθανες δυσκολίες να συντηρηθεί το πάρκο αυτό, μόλις δύο χιλιόμετρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα.
Πηγή: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ
Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ , 27/07/1999 , Σελ.: N11
