Μοναδικές περιπλανήσεις σε τόπους ξεχασμένους από θεούς και ανθρώπους. Απίθανα ορεινά τοπία, απόμερα χωριά, εικόνες από το παρελθόν και πρωτόγνωρες συγκινήσεις για το σημερινό ταξιδευτή.
Μακριά από το τουριστικό ρεύμα του Ζαγοριού, των Ιωαννίνων και του Μετσόβου, οι ορεινές κοινότητες που φωλιάζουν στις δασωμένες πλαγιές των χιονισμένων βουνοκορφών βιώνουν το χρόνο με το δικό τους τρόπο.
Σ' αυτό το απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς τοπίο, κτισμένα αντικριστά σε κατάφυτες τοποθεσίες βρίσκονται τα περίφημα μαστοροχώρια του Γράμμου. Χρησιμοποιώντας τον εθνικό δρόμο Κόνιτσας-Ιωαννίνων ο επισκέπτης μπορεί πανεύκολα πλέον -με μικρές παρεκκλίσεις από την πορεία του- να επισκεφθεί τα πιο αντιπροσωπευτικά μαστοροχώρια και να γνωρίσει τον αρχιτεκτονικό τους πλούτο και τη μοναδική φύση που τα περιβάλλει. Η Πυρσόγιαννη, η Βούρπιανη, οι Χιονιάδες, το Ασημοχώρι και το Πληκάτι βρίσκονται σε ύψος 900-1.200 μέτρων και μοιράζονται τις δυτικές δασωμένες πλαγιές του μεθοριακού βουνού. Αν και διατηρούν την αρχική αρχιτεκτονική τους φυσιογνωμία, δεν κατάφεραν δυστυχώς να κρατήσουν τους ανθρώπους τους και σήμερα μοιάζουν με φαντάσματα του παλιού τους εαυτού. Στο παρελθόν, οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν δεξιοτέχνες δουλευτάδες της πέτρας, αυτοδίδακτοι ζωγράφοι και αγιογράφοι, τεχνίτες του ξύλου, του χαλκού και του ασημιού. Από εδώ ξεκινούσαν τα περίφημα "μπουλούκια", που γυρνούσαν από άκρη σε άκρη ολάκερη τη Βαλκανική κατασκευάζοντας σπίτια, σχολεία, γεφύρια και εκκλησίες. Στην Πυρσόγιαννη λειτουργεί το ενδιαφέρον Λαογραφικό μουσείο, όπου έχουν συγκεντρωθεί με πολύ κόπο και μεράκι άφθονα εκθέματα, όπως εργαλεία, σχέδια κατασκευής, καθημερινά αντικείμενα, αλλά και φωτογραφίες που έχουν σχέση με τη ζωή και το έργο των παλιών μαστόρων. Από εδώ καταγόταν και ο μάστορας Ζιώγας Φρόντζος ο οποίος το 1871 θεμελίωσε το περίφημο μονότοξο γεφύρι της Κόνιτσας.
Αγγίζοντας τα σύνορα
Από την Πυρσόγιαννη ο δρόμος συνεχίζει πάντα ασφάλτινος για 5 χλμ. ως τη Βούρπιανη, που βρίσκεται χτισμένη σε ύψος 900 μέτρων. Δεξιά σε μια φαρδιά κοίτη κυλά τα θολά νερά του ο Γοργοπόταμος, παραπόταμος του Σαραντάπορου. Από εδώ αξίζει ο επισκέπτης να επιλέξει πορεία ορεινή και να ανηφορίσει για τα υπόλοιπα χωριά που απλώνονται σαν δίχτυ στις κατάφυτες πλαγιές του Γράμμου. Εύκολα θα επισκεφθείτε το Ασημοχώρι, τους Χιονιάδες και το Γοργοπόταμο που βρίσκονται σχεδόν πάνω στη μεθοριακή γραμμή με την Αλβανία. Συνεχίζοντας από το Γοργοπόταμο θα φθάσετε στο ορεινό και απομονωμένο Πληκάτι, που είναι σκαρφαλωμένο σε ύψος 1.250 μέτρων στην καρδιά του βουνού. Εδώ όσοι δεν έχετε όχημα με κίνηση στους 4 τροχούς καλύτερα να σταματήσετε. Πιείτε ένα καφεδάκι στην πλατεία, όπου ο παλιός καφενές είναι πάντα ανοικτός, αγναντέψετε τις ανεμοδαρμένες βουνοκορφές και πάρτε το δρόμο του γυρισμού. Αν διαθέτετε τετρακίνητο όχημα και φυσικά οι καιρικές συνθήκες είναι υποφερτές, θα σας προτείνουμε να συνεχίσετε ως την Αετομηλίτσα. Ο χωματόδρομος είναι δύσβατος και πιθανώς σε τουλάχιστον τρία σημεία που συναντιέται με ορεινά ρεύματα να έχει κοπεί. Πληροφορίες για την κατάσταση του οδοστρώματος θα σας δώσουν στο Πληκάτι. Η διαδρομή, όμως, είναι άκρως συναρπαστική. Ο δασικός δρόμος, αφού διασχίσει πυκνό δάσος με οξιές, βγαίνει στο γυμνό διάσελο (όπου τα χιόνια λιώνουν μόνο προς τα μέσα του Μάη) και κατηφορίζει για την πολυτραγουδισμένη Αετομηλίτσα, το μεγαλύτερο βλάχικο κεφαλοχώρι της περιοχής, ακατοίκητο το χειμώνα.
