Κοιτώντας ανατολικά, όλο το βουνό που έχουμε μπροστά μας είναι ο εθνικός δρυμός Βίκου - Αώου, η Γκαμήλα που παρουσιάζει τις δύο καμπούρες και φυσικά η υψηλότερη κορυφή του βουνού είναι η κορυφή Γκαμήλα με υψόμετρο 2.457 μ.
Αριστερά ο Σμόλικας με υψόμετρο 2.637 μ., η δεύτερη κορυφή στην Ελλάδα μετά τον Ολυμπο, το Στόμιο του Αώου με τη γέφυρα της Κόνιτσας, δηλαδή βρισκόμαστε σ' ένα χώρο που διαθέτει τέσσερα αξιολογότατα οικοσυστήματα. Ο ποταμός Σαραντάπορος είναι το φυσικό σύνορο Ελλάδος - Αλβανίας και έρχεται και πέφτει στον Αώο. Στο ύψος της Παναγίας της Μολβοσκεπάστου και από τη δεξιά πλευρά του ποταμού, υπάρχει καινούργιο οδικό δίκτυο, που οδηγεί στον τελωνιακό σταθμό Μέρτζανης και στη νέα πύλη με την Αλβανία.
Μπουραζάνι σημαίνει «σαλπιγκτής μάχης», λόγω των μαχών που έγιναν, τούρκικη λέξη που διατηρείται γιατί τώρα το Μπουραζάνι είναι τοπωνύμιο. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων ασχολείται με μια παλαιολιθική ανασκαφή, 10.000 χρόνια από σήμερα στη Σπηλιά Μπόιλα, όπου έχουμε τα πρώτα δείγματα κατοίκησης στην περιοχή.
Εδώ υπήρχαν τα φύλα των Μολοσσών που κατοικούσαν σε στρατηγικά σημεία παραπλεύρως της παραποταμίου περιοχής του Αώου ποταμού, ώστε να ελέγχουν το πέρασμα και ίσως να είχαν ένα είδος διοδίων.
Επίσκεψη στον μύλο Μπουραζανίου
Ο μύλος του Μπουραζανίου, είναι αναπαλαιωμένος και λειτουργεί σαν νερόμυλος και σαν νεροτριβή, μετατρέπεται σε κέντρο χρήσεως ύδατος και παράλληλα σαν μουσείο υδροκίνησης.
Οι επισκέπτες εδώ μπορούν να δουν τη γεννήτρια να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα, να μελετήσουν το μαγκάνι, τη νεροτριβή και τον νερόμυλο και βέβαια και τη μυλόπετρα. Δίπλα υπάρχει η πηγή που τροφοδοτεί το μύλο με νερό, με παροχή 1.200 κυβικά μέτρα την ώρα.
Το νερό καταλήγει στο αυλάκι και αρδεύεται η περιοχή, για να πέσει μετά στο ποτάμι και να συμπληρωθεί ολόκληρος ο κύκλος του νερού.
Οι δημιουργοί του πάρκου
Πάντα πίσω από κάτι εξαιρετικό βρίσκονται άνθρωποι με ξεχωριστή ενεργητικότητα και δημιουργική φαντασία. Στην προκειμένη περίπτωση το υπαρκτό και αδιαφιλονίκητα ελπιδοφόρο αποτέλεσμα εστιάζεται στην οντότητα του πάρκου άγριας ζωής και στις μεγάλες δυνατότητες που προσφέρονται για περιβαλλοντική εκπαίδευση.
Ο κ. Γιώργος Τάσσος έχει βαθιές οικογενειακές καταβολές και είναι η ψυχή στη διαχείριση και την εξέλιξη αυτού του τόσο πρωτοποριακού σχεδίου. Φυσικά οι επιστημονικές του γνώσεις εγγυώνται για το σωστό προγραμματισμό, αφού εκτός από κτηνίατρος έχει και πολυετή μεταπτυχιακή εμπειρία σε πανεπιστημιακό κέντρο της Γαλλίας.
Εμείς είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε ώρες πολλές με τον κ. Τάσσο, είτε στο φινετσάτο περιβάλλον του ξενοδοχείου «Μπουραζάνι», που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της όλης προσπάθειας, είτε σ' αυτό καθ εαυτό το πεδίο της άγριας ζωής. Εμείς υποβάλλαμε τα ερωτήματά μας και τις απορίες μας και ο συμπαθέστατος και ακούραστος Γιώργος, μας έλυσε πολλά μυστήρια.
-Η καταγωγή μας είναι από το Σούλι και τη Βόρεια Ηπειρο και υπήρχε μία παράδοση στην οικογένειά μας. Φτιάξαμε μία ελεγχόμενη κυνηγητική περιοχή εδώ και 24 ολόκληρα χρόνια, ο θείος μου με τον πατέρα μου και η μετέπειτα γενιά μετέτρεψε αυτή την περιοχή σ' ένα χώρο φιλοξενίας αγρίων ζώων, όπου εκεί κάνουμε περιβαλλοντολογική εκπαίδευση.
Πνευματικοί χορηγοί
Το επάγγελμά μου είναι κτηνίατρος και σκοπός μας είναι να βελτιώνουμε την κουλτούρα των επισκεπτών και να τους ευαισθητοποιούμε πάνω σε θέματα της φύσης.
Παράλληλα, φροντίζουμε ώστε οι επισκέπτες να έχουν την καλύτερη παροχή υπηρεσιών στην απομακρυσμένη και ακριτική περιοχή μας.
Δρούμε σαν πνευματικοί χορηγοί, αφού συμβάλλαμε στην έκδοση του έγχρωμου οδηγού πανίδας και χλωρίδας της επαρχίας Κόνιτσας, όπως και αυτού του οδηγού των βυζαντινών μνημείων της Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου.
Η φιλοσοφία εδώ δεν είναι ότι έχουμε τα ζώα και όποτε θέλουμε πάμε και τα κτυπάμε, αλλά ότι εμείς πρέπει να ζήσουμε μαζί τους. Η επιβίωση του ανθρώπου απαιτεί μία λογική και μελετημένη διαχείριση του φυσικού πλούτου. Κάθε χρόνο γίνεται μία διαλογή κάποιων συγκεκριμένων ζώων, αφού υπάρχουν ζώα με μεγάλο σωματικό βάρος, όπως τα αγριογούρουνα που συνθλίβουν τα νεότερα κατά την εποχή του ζευγαρώματος.
Στην ξενάγηση που κάνουμε, δίνουμε στον επισκέπτη όλα τα ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία της περιοχής με πολλές λεπτομέρειες, για να μπορέσει να ενταχθεί και ιστορικά.
Η δυνατότητα είναι μοναδική, αφού κοντά υπάρχουν το οικοσύστημα του εθνικού δρυμού Βίκου - Αώου, το οικοσύστημα του Σμόλικα, του Γράμμου και βέβαια το τεράστιο οικοσύστημα της νοτίου Αλβανίας, για το οποίο δεν γνωρίζουμε τίποτα απολύτως. Και φυσικά με την ύπαρξη εδώ του νέου τελωνειακού σταθμού, έχουμε και τη δυνατότητα επιστημονικής διείσδυσης στη νότιο Αλβανία.
Από το Μολυβδοσκέπαστο στη Μονή Ταξιαρχών
Στο χωριό Μολυβδοσκέπαστο ακριβώς στη γραμμή των συνόρων, υπάρχει το ηρώο με τα κανόνια από το μέτωπο της Αλβανίας το 1940, υπάρχει το αποστακτήριο τσίπουρου, υπάρχουν δύο ξεχωριστοί ναοί του 19ου αιώνα, οι Αγιοι Απόστολοι και ο Αγιος Σώζων. Εδώ υπάρχει και το αρχείο Τύπου των Ηπειρωτών της Διασποράς και ίσως τι το πιο ενδιαφέρον ακόμα και για τα παιδιά, από ένα μάθημα στρατιωτικής γεωγραφίας εδώ στο παρατηρητήριο των ελληνοαλβανικών συνόρων, στο οποίο έχετε πρόσβαση από την πλατεία του χωριού σε δεκάλεπτο περίπατο και αξίζει πραγματικά να πάτε.
Φεύγοντας από Μολυβδοσκέπαστο, μπορούμε να βρεθούμε στο φαράγγι του Πωγωνίσκου και στο ομώνυμο χωριό ψηλά και οπωσδήποτε να κινηθούμε προς τη Μονή Ταξιαρχών ψηλά στο βουνό, ένα παρατηρητήριο κυριολεκτικά.
Από το μοναστήρι των Ταξιαρχών με τις εγκαταστάσεις που λειτουργεί και σαν κατασκηνωτικό κέντρο νεολαίας, εάν προχωρήσουμε προς τον βράχινο εξώστη έχουμε ένα υπερθέαμα σε όλον το δίαυλο απ όπου ο Βοϊδομάτης ενώνεται με τον Αώο και περνούν ακριβώς από κάτω μας και τα νερά του Σαραντάπορου, για να φύγουν μέσα από το έδαφος της Αλβανίας και να βγουν στην Αδριατική Θάλασσα. Εδώ λοιπόν Μολυβδοσκέπαστος, Μπουραζάνι, Μελισσόπετρα, Καλόβρυση και φυσικά Βόρεια Ηπειρος!
Στο Περιβαλλοντικό Πάρκο
Σε ένα φραγμένο δάσος 1.200 στρεμμάτων δείτε από κοντά ελάφια, αγριογούρουνα και αγριοκάτσικα
Ηπειρος και η Μακεδονία προσαρτίστηκαν τελευταίες στο αναγεννώμενο ελληνικό κράτος, με αποτέλεσμα να διατηρηθεί το τούρκικο κτηματολόγιο και οι ανάλογοι τίτλοι, που αναγνωρίστηκαν μέσω των συμβάσεων με την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Ομως πέρα από τις όποιες πρόδρομες σκέψεις, εδώ έχουμε να κάνουμε με μια εξαιρετική έκφραση ιδιωτικής πρωτοβουλίας, αφού ένας αξιοπρόσεκτος φυλασσόμενος χώρος αποτελεί ένα καταφύγιο θηραμάτων, με παράλληλο έλεγχο στην εξέλιξή του και την άμεση δυνατότητα παροχής επιτόπιας περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε κάθε επισκέπτη.
Ομως το ξεχωριστό εδώ, είπαμε ότι βρίσκεται στη δυνατότητα που έχει ο επισκέπτης να δει από κοντά ελάφια και αγριογούρουνα, αγριοπρόβατα και αγριοκάτσικα. Να μελετήσει τους χάρτες, τα διαγράμματα και τις φωτογραφίες, με τα διάφορα είδη εξέλιξης των ζώων, όπως φυσικά και να πληροφορηθεί για τις ιδιαιτερότητες άλλων κοινωνιών.
Προβλήματα σε μία πολύπλοκη βιοκοινότητα δημιουργούνται πάμπολλα. Στην ταϊστρα για παράδειγμα θα πάει πρώτο το ατίθασο και δεν θα αφήσει κανένα άλλο ζώο να πλησιάσει, γιατί κτυπάει τα υπόλοιπα και φυσικά το κτύπημα αυτό δημιουργεί κάποιες αποβολές, όταν τα θηλυκά είναι στα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης τους. Η ατιθασότητα κληρονομείται από γενιά σε γενιά με αποτέλεσμα εάν αφεθούν τέτοια ζώα εδώ, θα δημιουργήσουν μεγάλους πληθυσμούς άλλων ατίθασων, που θα επικρατήσουν στον υπόλοιπο ζωικό πληθυσμό. Και εδώ οι άνθρωποι που διαχειρίζονται τον τεράστιο φυλασσόμενο χώρο δουλεύουν με την πρόληψη και δεν τρέχουν για θεραπεία.
Ζώα που δεν τρώνε καλά φθίνουν και επειδή εδώ μέσα δεν υπάρχουν λύκοι για να λυθεί το πρόβλημα, αναγκάζονται οι ειδικοί να παίξουν το ρόλο της φυσικής επιλογής. Γιατί αν αφεθούν αυτά τα ζώα, έπειτα από 2-3 χρόνια θα ψοφήσουν από μόνα τους και θα δημιουργήσουν εστίες μόλυνσης, επικίνδυνες για το υπόλοιπο ζωικό κεφάλαιο.
Ζώα που δεν γεννάνε, ζώα που παρουσιάζουν ασυμμετρίες στα κέρατα, ή επειδή τα ελάφια μάχονται μεταξύ τους για το ποιος θα επικρατήσει στο κοπάδι των θηλυκών, συνεπάγονται ζώα τα οποία παρουσιάζουν κατάγματα, όλα αυτά επιβάλλουν την ανάγκη της απομάκρυνσής τους.
Σε αυτές τις περιπτώσεις το κρέας τους ελέγχεται υγειονομικά και τα δέρματα των ζώων πηγαίνουν στην Καστοριά για επεξεργασία και έρχονται μετέπειτα προς έκθεση, όπου εκεί μπορείτε να δείτε πώς αξιοποιούνται τα παράγωγα των ζώων.
Επίσης υπάρχει μία πολυτιμότατη συλλογή από 3.500 είδη αποξηραμένα και ταξινομημένα φυτά της δυτικής κυρίως Ελλάδος. Επίσης ένας χώρος για οπτικοακουστική περιβαλλοντολογική εκπαίδευση.
Για εξτρίμ συγκινήσεις
Για όσους λατρεύουν τη φύση και αναζητούν την ένταση και την περιπέτεια στον ελεύθερο χρόνο τους, η Κόνιτσα έχει να προσφέρει πληθώρα επιλογών που υπόσχονται πλούσιες συγκινήσεις και άμεση επαφή με το σπάνιας ομορφιάς τοπίο της περιοχής.
Αν ο χαρακτήρας σας ταιριάζει περισσότερο με το υγρό στοιχείο, ο Αώος, όπως και ο Βοϊδομάτης, προσφέρονται για καγιάκ και ράφτινγκ. Φυσικά και μπορείτε να χαρείτε την τρίτη διάσταση πετώντας με «αλεξίπτωτο πλαγιάς» από την Τραπεζίτσα, ή να κάνετε κανιόνινγκ και αναρρίχηση.
Και μην ξεχνάτε ότι επειδή σε όλα τα παραπάνω προέχει η ασφάλεια, ο άνθρωπός μας είναι ο Νίκος Κυρίτσης, εμπνευστής και οργανωτής των διεθνών αγώνων περιπέτειας, του «Εύαθλου», όπως φυσικά και οι πανάξιοι συνεργάτες του της «Νo Limits».
Αμφιθεατρική μαγεία...
Επισκεφθείτε τη γεμάτη ιστορικές μνήμες πόλη, που είναι κτισμένη στην πλαγιά του βουνού Τραπεζίτσα
Αναμφίβολα η πόλη της Κόνιτσας είναι το διοικητικό κέντρο της περιοχής και είναι χτισμένη επάνω στην αρχαία Κονισσού στην πλαγιά του βουνού Τραπεζίτσα. Μπροστά στα πόδια της απλώνεται ο κάμπος της Κόνιτσας και της Κλειδωνιάς. Σχετικά με την ετυμολογία του τοπωνυμίου ο ιστοριογράφος της Ηπείρου, Π. Αραβαντινός, υποθέτει ότι αυτό προήλθε από την ονομασία αρχαίας ηπειρώτικης πόλης που λεγόταν Κνωσός, με τη σχετική παραφθορά. Ο ταξιδευτής Πουκεβίλ, τον καιρό της Τουρκοκρατίας, θεωρεί την προέλευση της ονομασίας σλαβική, Κόνιτζα δηλαδή αλογότοπος.
Η Κόνιτσα κατείχε τα πρωτεία της τουρκικής αριστοκρατίας και ακόμα και σήμερα βλέπουμε διάσπαρτους μισοερειπωμένους τοίχους από τα παλιά τούρκικα μέγαρα. Τα αρχοντικά τους περιστοιχίζονταν από ψηλά τείχη με θολωτές πέτρινες πύλες και παραδεισένιους μπαχτσέδες.
Από την Κόνιτσα κατάγονταν ο περιβόητος βοεβόδας της Αθήνας Χασεκής καθώς και η μάνα του Αλή-Πασά, η Χάμκω, που το πατρικό της σπίτι σώζεται σήμερα στην Επάνω Κόνιτσα.
Από την Κόνιτσα και τα γύρω χωριά της πε-ριοχής ξεκινούσαν οι περίφημοι τεχνίτες της πέτρας, οι ονομαστοί κτιστάδες «Κουδαραίοι», που γέμισαν την Ηπειρο και την άλλη Ελλάδα με αρχοντικά, εκκλησίες, σχολεία και γεφύρια.
Εκθεση φωτογραφίας
Ενα πραγματικό στολίδι και από πλευράς παρουσίασης και από ποιότητα ανάδειξης των θησαυρών της περιοχής, άρχισε να λειτουργεί εδώ και χρόνια στην είσοδο της Κόνιτσας.
Μέσα από έγχρωμες φωτογραφίες καλύπτεται μία πολύ μεγάλη χρονική περίοδος της ανθρώπινης πολιτισμικής δραστηριότητας στην περιοχή, από το 1500 π.Χ. μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα μ.Χ.
Η μόνιμη φωτογραφική έκθεση των μνημείων της Κόνιτσας και της ευρύτερης περιοχής στεγάζεται στο αναστηλωμένο παλιό νηπιαγωγείο και εμείς αισθανθήκαμε ευτυχείς από τη χάρη και τον επαγγελματισμό που διέκριναν την υπεύθυνο ξεναγό κ. Χρυσούλα Κωστάκη.
Ο συγκεκριμένος χώρος έχει φυσικά τη σφραγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και είναι προϊόν συνεργασίας της 8ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με τον Δήμο Κόνιτσας.
Στο μονότοξο γεφύρι
Το τεράστιο μονότοξο γεφύρι της Κόνιτσας σφραγίζει την ομορφιά του τοπίου, εκεί στην έξοδο της χαράδρας του Αώου.
Το πέτρινο διαμάντι κτίστηκε το 1870 από τον πρωτομάστορα Ζιώγα Φρόντζο και οι διαστάσεις του είναι 20 μ. ύψος με 40 μ. άνοιγμα.
Η μικρή καμπάνα κρέμεται ακόμα και σήμερα κάτω από το κοίλωμα του τόξου, για να σημαίνει τον κίνδυνο όταν η ένταση του ανέμου αυξάνει.
Οταν ο Γερμανός μηχανικός και τεχνικός σύμβουλος του Πασά των Ιωαννίνων, κατάπληκτος αντικρίζοντας το γεφύρι ρώτησε να μάθει σε ποιο Πολυτεχνείο σπούδασε ο πρωτομάστορας, η απάντηση ήταν «μα στην Πυρσόγιαννη φυσικά»!
Χρήσιμα τηλέφωνα
- Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ν. Ιωαννίνων: 26510 37683
- Διεύθυνση Δασών Νομού Ιωαννίνων: 26510 26591
- Δήμος Κόνιτσας: 26553 60300
- Αστυνομικό Τμήμα Κόνιτσας: 26550 22202
- Κέντρο Υγείας Κόνιτσας: 26550 23111
- Πυροσβεστική Κόνιτσας: 26550 22199
- Φωτογραφική Εκθεση Κόνιτσας: 26550 24964
Πώς θα πάτε
- Προκειμένου να βρεθούμε στην Ηπειρο, ο βασικός τρόπος είναι το αυτοκίνητο. Βέβαια υπάρχει και το αεροδρόμιο των Ιωαννίνων, αλλά αυτό το μέσο περιορίζεται σε εμπορικές συνεργασίες μόνο, ίσως και με την παράλληλη ενοικίαση ενός αυτοκινήτου. Από την Αθήνα τα Γιάννενα απέχουν 445 χλμ. και από εδώ η Κόνιτσα βρίσκεται 65 χλμ. μακρύτερα.
- Το Μπουραζάνι απέχει από την Κόνιτσα 12 χλμ., και από εδώ τα σύνορα στο Μολυβδοσκέπαστο είναι σε 5 χλμ.
- Η ελληνοαλβανική μεθόριος φτάνει σε μήκος τα 260 χλμ., αρχίζοντας και τελειώνοντας στο υγρό στοιχείο του Ιονίου Πελάγους και της Μεγάλης Πρέσπας. Η κατά το δυνατόν πλησιέστερη στα σύνορα οδική πρόσβαση με αυτοκίνητα παντός εδάφους διπλασιάζει τα χιλιόμετρα και βέβαια σε ορισμένες περιοχές θα πρέπει να έχετε τη σχετική άδεια από το στρατό για να προ-χωρήσετε μέχρι τις γνωστές διαχωριστικές πυραμίδες.
Κείμενα: Αλέξανδρος Τσαντούλας
Φωτογραφίες: Πηνελόπη Τσαντούλα
